Ngày 15/9, Việt Nam chúng ta vừa bế mạc Triển lãm thành tựu 80 năm Hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc. Lắng đọng lại sau niềm vui phấn chấn, lâng lâng có thể nói những ai trong số 10 triệu lượt người trực tiếp đến triển lãm và hàng chục triệu người xem truyền hình, phát thanh hay nghe tường thuật lại, trong lòng đều chưa thôi niềm vui sướng, hãnh diện và tự hào khi chứng kiến những thành tựu toàn diện, to lớn của đất nước kết tinh từ mồ hôi, nước mắt, từ trí tuệ, tình cảm, từ sự dâng hiến và hi sinh của nhiều thế hệ người Việt Nam trong 80 năm qua được hiện hữu sống động vừa đồ sộ, vừa chi tiết, vừa lạ lẫm vừa hấp dẫn tại Triển lãm khổng lồ, rộng lớn, tầm cỡ tốp 10 thế giới. Người dân, khách thập phương đến để chiêm ngưỡng một công trình văn hóa hiếm thấy vừa được khánh thành sau 10 tháng thi công thần tốc do chính Tập đoàn tư nhân Vingroup của Việt Nam thực hiện, tọa lạc trên vùng đất Cổ Loa vốn là kinh đô xưa Nhà nước Âu Lạc của người Việt cách đây gần 2.300 năm! Và riêng người dân Việt Nam đến đây để được cảm nhận rõ hơn niềm tự hào về quá khứ, niềm tin vào tương lai, vào tiền đồ đất nước. Có lẽ vì thế mà chỉ trong vòng 17 ngày mở cửa, hàng dòng người nườm nượp xếp hàng đến xem triển lãm đạt con số kỷ lục chưa từng có với 10 triệu lượt người! Nghĩa là chiếm 10% dân số cả nước! Nhiều người hẳn sẽ đặt một câu hỏi, vì sao một triển lãm Quốc gia vừa mới khánh thành, mở cửa lại có sức hấp dẫn, lôi cuốn sự quan tâm đặc biệt của người dân Việt Nam và du khách nước ngoài đến thế?
1. Không phải ngẫu nhiên công trình thế kỷ Triển lãm Quốc gia được Đảng và Nhà nước ta quyết định chọn vị trí tọa lạc trên vùng đất Cổ Loa, Hà Nội vốn xưa là Kinh đô Cổ Loa của Nhà nước Âu Lạc cách đây gần 2.300 năm! Cũng không phải ngẫu nhiên khi chủ đầu tư là Tập đoàn Vingroup đã thuê các nhà kiến trúc nước ngoài, nhưng cuối cùng ông Chủ tịch Phạm Nhật Vượng đã trực tiếp chỉ đạo thay đổi thiết kế chuyển sang hình tượng Kim Quy với mái vòm nhà phải mô phỏng mai Rùa – biểu tượng của Thần Kim Quy, một biểu tượng mang đậm dấu ấn văn hóa, độc đáo trong tâm thức người Việt. Ngày khai mạc Triển lãm 28/8 là ngày cận kề chuỗi hoạt động lễ kỷ niệm 80 Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, du khách đển đây cảm thấy ngỡ ngàng, choáng ngợp và trào dâng cảm xúc tự hào trước tổ hợp Nhà triển lãm Kim Quy lấy cảm hứng từ truyền thuyết với kiến trúc mô phỏng mai Rùa và những vòng xoáy ốc đặc trưng của thành cổ, gợi cho ta liên tưởng đến hình ảnh thành cổ Cổ Loa xưa – biểu tượng kết tinh giữa trí tuệ dân gian, bản sắc văn hóa và chiều sâu lịch sử.
Hàng triệu người Việt Nam đến Trung tâm Triển lãm Quốc gia dịp mùa thu Cách mạng này như một cuộc hành hương về với cội nguồn lịch sử, về với cội nguồn văn hóa và đời sống tâm linh Việt Nam. Người ta như đi trong dòng hồi tưởng của truyền thuyết về Thục Phán – An Dương Vương chảy trong tâm trí. Chuyện rằng xưa lắm, sau khi lập nước Âu Lạc vào thế kỷ III TCN, Vua đã xây thành Cổ Loa nhiều lần nhưng đều bị đổ. Rùa vàng thần Kim Quy đã hiện lên, bò quanh nhiều vòng dưới chân thành và dùng móng vuốt diệt trừ yêu quái, giúp thành được xây dựng vững chắc. Đức vua An Dương Vương đã cho xây thành theo dấu chân rùa vàng, tạo nên kiến trúc 9 vòng xoắn ốc độc đáo. Thần Kim Quy còn rút một cái móng của mình trao cho An Dương Vương, dặn rằng Nhà vua giữ lấy móng chân này để làm lẫy nỏ, khi có giặc thì đem ra bắn, một phát có thể giết được hàng ngìn quân giặc. Nỏ thần có sức mạnh diệu kỳ, có thể bắn ra hàng ngàn mũi tên “chỉ núi thì núi tan, chỉ ngàn thì ngàn cháy” khiến quân địch khiếp sợ…
Hẳn người Việt Nam đều nhớ, trong lịch sử dân tộc, hình tượng Rùa Vàng – Thần Kim Quy còn xuất hiện trong các truyền thuyết đón Vua An Dương Vương xuống biển khi cùng công chúa Mỹ Châu chạy giặc Triệu Đà tại núi Mộ Dạ, Nghệ An; chuyện Vua Lê Thái Tổ trả gươm thần ở Hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội sau khi đánh thắng giặc Minh. Rùa còn biểu tượng của Văn Miếu, Quốc Từ Giám khi cõng trên mai mình 82 tấm bia Tiến sĩ từ đời nhà Lê. Hình ảnh con rùa luôn rất gần gũi trong đời sống người Việt Nam, là biểu tượng của trí thông minh, sức sống mãnh liệt, sự kiên trì và sự trường tồn vĩnh cửu với thời gian. Nhiều nhà khoa học xã hội có uy tín của nước ta đã khẳng định trong quan niệm của người Á Đông, rùa được xem là biểu tượng của vũ trụ. Mai rùa tượng trưng cho bầu trời, còn bụng rùa tượng trưng cho mặt đất. Và vì vậy, Công trình Triển lãm Quốc gia của chúng ta hôm nay nằm trên vùng đất thiêng của Thành Cổ Loa – một trong những di tích lịch sử lâu đời và độc đáo nhất nước Việt, trở nên sự liên tưởng tâm thức về sự kết hợp sự cổ kính của thành tựu văn minh Âu Lạc xưa với kiến trúc, kết cấu hiện đại của tầm vóc khoa học công nghệ tiên tiến trên nền trí tuệ thông minh của người Việt Nam chúng ta. Trong dòng người đến Triển lãm dường như không chỉ là đi hội mà là cuộc hành hương trong miền cổ tích kết nối với lịch sử hào hùng của dân tộc, đi trong niềm tự hào và lòng tự tin chiêm ngưỡng một công trình văn hóa – lịch sử to lớn, hiện đại mang tầm thế giới.
2. Từ một bãi đất hoang sơ ven sông Hồng của Thủ đô nghìn năm văn hiến, nhờ bàn tay khối óc của người Việt Nam trở thành một Công trình thế kỷ, trở thành niềm tự hào chính đáng cho những ai được đến trực tiếp cùng đất Cổ Loa để chứng kiến một công trình bề thế, rộng lớn, một giấc mơ đã thành hiện thực của nhiều người. Với diện tích của Triễn lãm Quốc gia rộng tới 900.000m2, với 4 khu công viên triển lãm ngoài trời (hơn 200.000m2 – top 3 thế giới), trung tâm triển lãm thường xuyên, trung tâm hội nghị tiêu chuẩn quốc tế với 3 ballroom lớn có sức chứa lên đến 5.000 người, cùng khu vực tiện ích hiện đại cho container và bãi đỗ xe hơn 10.000 chỗ… được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong Top 10 Trung tâm triển lãm lớn nhất thế giới. Người ta sẽ kinh ngạc nếu biết rằng trái tim của tổ hợp là Tòa nhà triển lãm Kim Quy với mái vòm thép nặng 24.000 tấn, cao 56m mô phỏng hình ảnh Thần Kim Quy được xác lập là kết cấu mái vòm thép lớn nhất thế giới. Đứng từ xa trên cao có thể thấy hình mai Rùa khổng lồ như vũ trụ thu nhỏ hiện hữu trên mặt đất thể hiện sự vượt trội về quy mô và trình độ kỹ thuật xây dựng hiện đại của người Việt Nam. Với diện tích khoảng 130.000 m2, Nhà triển lãm Kim Quy được thiết kế với 9 đại sảnh và 1 sảnh lớn trung tâm, là không gian lý tưởng để tổ chức các triển lãm chuyên đề và sự kiện quy mô lớn. Cùng với tòa nhà trung tâm, hệ sinh thái triển lãm còn bao gồm Trung tâm triển lãm thường xuyên (khối A), 4 sân triển lãm ngoài trời (Đông-Tây-Nam-Bắc), Trung tâm hội nghị đẳng cấp quốc tế lớn nhất Việt Nam quy mô 16.000 m2, 12 sảnh tiệc và hội nghị với sức chứa khác nhau từ hàng trăm đến 5.000 người. Bên cạnh đó là các khu phụ trợ triển lãm, như Công viên cây xanh và hồ điều hòa rộng lớn; khu ẩm thực rộng hơn 3.000 m2; bãi đỗ xe hơn 18ha với sức chứa hơn 10.000 chỗ… đáp ứng các hoạt động sự kiện, triển lãm, lễ hội, văn hóa du lịch quy mô lớn hoặc nhiều hoạt động diễn ra cùng lúc, với tổng diện tích 20,6 ha – lớn thứ 2 thế giới và lớn nhất châu Á, trở thành nền tảng quan trọng thúc đẩy phát triển nền kinh tế đất nước, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp, các nền kinh tế toàn cầu giao lưu, quảng bá, xúc tiến thương mại để phát triển. Có lẽ vì thế mà khi cùng Tổng Bí thư Tô Lâm đến dự khánh thành tổ hợp Trung tâm triển lãm này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo hình thành một Trung tâm Hội chợ triển lãm tầm cỡ thế giới, khu vực, thông qua đó người dân được hưởng thụ thành quả phát triển, giá trị văn hóa, nghệ thuật của đất nước và thế giới; nơi dân tộc hóa văn minh của nhân loại vào nước ta, quốc tế hóa bản sắc văn hóa dân tộc gửi tới bạn bè thế giới.
3. Nằm ở vị trí đắc địa bên dòng sông Hồng lịch sử, giữa vùng đất Thăng Long ngàn năm văn hiến, thuận đường vận chuyển cao tốc nối với cảng biển Hải phòng, với Quảng Ninh, với tuyến đường bộ cao tốc từ các tỉnh biên giới Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, với Dự án tuyến đường sắt cao tốc Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng đang chuẩn bị khởi công, lại gần cảng hàng không Quốc tế Nội Bài và cảng hàng không quốc tế Gia Bình đang thi công, với những cây cầu hiện đại sẽ xây nối với khu nội thành Hà Nội… Trung tâm Triển lãm Quốc gia Cổ Loa với quy mô tầm cỡ thế giới sẽ trở thành điểm kết nối giao thương thuận lợi, nhộn nhịp giữa trong nước và quốc tế, cũng là một điểm để hội tụ tinh hoa văn hóa của dân tộc, đồng thời là nơi thu hút tinh hoa văn minh của thế giới, có vai trò quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô Hà Nội và điểm đến cho các sự kiện quốc tế. Nhiều khách tham quan Triển lãm, nhiều nhà khoa học, nhiều nhà lãnh đạo, quản lý trong và ngoài nước khi khảo sát, tham quan công trình này đều phải thốt lên trầm trồ thán phục về năng lực của chủ đầu tư là Tập đoàn Vingroup. Công trình có kế hoạch xây dựng trong vòng 2 năm, sau đó được rút xuống còn 10 tháng để chuẩn bị cho nhiều sự kiện quan trọng chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm thành lập Nước. Có những ngày công trường đã chỉ huy hơn 1.000 công nhân và kỹ sư làm việc 24/24 giờ, chia 3 ca, huy động tối đa nguồn lực, vật tư và các thiết bị siêu trọng, trong đó có những loại cẩu tải trọng lên tới 500 tấn để thi công. Mái vòm được thiết kế dạng giàn không gian với các kèo xuyên tâm mô phỏng nan mai rùa, sử dụng thép tiêu chuẩn ASTM có khả năng chịu gió bão cấp 12 và động đất cấp 8. Hơn 100.000 nút cầu thép và ốc vít cường độ cao được lắp đặt với sai số cho phép chỉ dưới 3mm, cùng với công nghệ quét laser 3D để kiểm soát biến dạng, đảm bảo độ chính xác tuyệt đối. Một doanh nghiệp tham gia xây dựng công trình này từng đã trúng gói thầu thiết bị kết cấu thép cho hai sân vận động phục vụ World Cup 2022 tại Qatar là Lusail (80.000 chỗ ngồi) và Ras Abu (40.000 chỗ ngồi). Điều này chứng tỏ năng lực và uy tín của cơ khí Việt Nam trên trường quốc tế. Hoàn thành trong thời gian kỷ lục là kết tinh của năng lực quản lý, kinh nghiệm, tài chính của chủ đầu tư và các nhà thầu trong tổ chức thi công.
Nhiều chuyên gia kinh tế, pháp luật từng góp phần xây dựng Luật Doanh nghiệp năm 1999 – nền tảng cho sự phát triển khu vực tư nhân Việt Nam, đã không giấu được xúc động khi tận mắt chứng kiến công trình quy mô này. Là một trong số đó, bà Phạm Chi Lan chia sẻ: “Tôi thật sự vui mừng khi trong đời mình được chứng kiến doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đủ năng lực dựng nên một công trình mang tầm vóc như vậy”, còn ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), người từng tham gia xây dựng Luật Đất đai cho rằng, thật khó tưởng tượng các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại có thể thiết kế và thi công một công trình mang tính kỳ tích như vậy, “Tôi rất ngạc nhiên và cảm thấy tự hào vì người Việt đã làm được nhiều điều, như công trình này”, ông Võ bày tỏ. Cũng có thể nói trong niềm tự hào của hàng triệu người về thành tựu của đất nước là xen lẫn niềm trẩm trồ, thán phục, kiêu hãnh của nhiều người về trí tuệ, bản lĩnh, tay nghề của doanh nghiệp tư nhân và người thợ Việt Nam. Có thể nói thành công của công trình này đã khẳng định vị thế của doanh nghiệp Việt Nam đã vươn tầm quốc tế.
“Triển lãm không chỉ là sự kiện trưng bày mà còn là không gian kết nối giữa quá khứ – hiện tại – tương lai, giữa lòng yêu nước và khát vọng phát triển, giữa giá trị truyền thống và công nghệ hiện đại. Qua đó khẳng định tầm vóc của dân tộc Việt Nam trên hành trình 80 năm gìn giữ và phát huy những giá trị Độc lập – Tự do – Hạnh phúc”.
4. Tầm vóc, quy mô và ý nghĩa của Tổ hợp triển lãm Kim Quy to lớn nhường ấy. Nhưng điểm nhấn của Trung tâm triển lãm Quốc gia chính là nội dung khu triển lãm thành tựu đất nước trong “80 năm Hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” diễn ra từ 28/8 đến 15/9. Triển lãm Thành tựu Đất nước được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, với sự tham gia của 28 bộ, cơ quan Trung ương, 34 địa phương và hơn 110 doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế lớn với hơn 230 gian hàng trên toàn bộ diện tích của Trung tâm Triển lãm. Khu trong nhà với 6 chủ đề, gắn liền với hành trình phát triển của đất nước, như Việt Nam – Đất nước – Con người; 95 năm Cờ Đảng soi đường; Kiến tạo và phát triển; Đầu tàu Kinh tế; Khởi nghiệp kiến quốc; Tỉnh giàu Nước mạnh. Đó là thành tựu phát triển của đất nước qua 80 năm, trong lĩnh vực như công nghiệp – công nghệ; đầu tư – thương mại; nông nghiệp – nông thôn; an ninh – quốc phòng; đối ngoại; y tế, giáo dục; văn hóa, thể thao và du lịch. Mỗi chủ đề là những lát cắt tiêu biểu, những câu chuyện điển hình gắn liền với hành trình đi lên của dân tộc. Nhiều di tích, công trình biểu tượng ba miền được tái hiện, truyền cảm hứng về tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào dân tộc. Đây chính là không gian thực phác họa bức tranh toàn cảnh, giàu sức sống về chặng đường 80 năm dựng xây, phát triển của đất nước.
Khu triển lãm ngoài trời tại các sân Tây, Nam, Đông mang chủ đề “Hội nhập và Phát triển” tập trung giới thiệu công nghiệp xanh, chuyển đổi số, quốc phòng – an ninh với chuyên đề “Thanh gươm và lá chắn”, ngành hàng không – vũ trụ với “Khát vọng bầu trời”, cùng các hoạt động nghệ thuật, du lịch, ẩm thực… Biết là thế nhưng cần phải khẳng định rằng, để kéo được gần 10 triệu lượt người đến tham quan triển lãm trong vòng 17 ngày như thế quả là một kỳ tích. Vì sao người dân mọi miền Tổ quốc lại hào hứng tìm về Cổ Loa đông như vậy? Phải chăng đó là cuộc hành hương của hàng triệu người Việt Nam hướng về Cổ Loa, Hà Nội – cuộc hành hương của tình yêu nước. Từ mọi miền Tổ quốc hàng triệu người dân vượt chặng đường xa đến Triển lãm để được chứng kiến, để nhân lên niềm tự hào, hãnh diện về thành tựu 80 năm của đất nước mình.
Đến với triển lãm, đi xem một vòng triển lãm lòng mỗi người bỗng trào dâng cảm xúc đặc biệt. Đến chỗ này, bao người rưng rưng về một thời đã qua trong đói nghèo, trong chiến đấu, hi sinh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đến chỗ kia bao người cảm thấy tự hào, vui sướng trước những thành tựu to lớn về kinh tế, về khoa học kỹ thuật, về vũ khí quốc phòng hiện đại của nước nhà. Người xem không còn phải tưởng tượng mà trực tiếp được nhìn tận mắt những hiện vật thật đang sững sững tại triển lãm, những hiện vật lịch sử quy mô lớn, gắn với sự trưởng thành, phát triển của đất nước. Hàng triệu lượt người đã đứng lặng với niềm xúc động lớn khi được nhìn thấy chiếc máy bay VN-C482 Chính phủ Liên Xô tặng riêng cho Chủ tịch Hồ Chí Minh được sử dụng làm chuyên cơ chở Bác Hồ và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Hàng triệu người bồi hồi trước mô hình đoàn tàu Thống Nhất đầu tiên trên hành trình trên đường sắt Bắc – Nam sau ngày đất nước thống nhất. Hàng triệu người cảm thấy thật vui khi được chứng kiến lúa gạo đồng bằng Sông Cửu Long, trái cây Nam Bộ, cà phê Tây Nguyên và các sản phẩm nông nghiệp quen thuộc trên đồng ruộng Việt Nam, các sản phẩm công nghiệp, thủ công đặc sắc riêng có của 54 dân tộc anh em, tài nguyên, sản vật ba miền, các công trình kiến trúc tiêu biểu của thành phố Hồ Chí Minh, của Thủ đô Hà Nội và của các tỉnh từ Bắc chí Nam. Và dường như hàng dòng người phấn khởi đứng rất lâu để chiêm ngưỡng mô hình tên lửa R-17E, tên lửa phòng không A-125-2TM, các loại khí tài, vũ khí quân sự tiêu biểu, và các xe chuyên dụng của Bộ Công an cùng hệ sinh thái xe điện của VinFast… Qua triển lãm này, ai ai cũng cảm nhận rất rõ con đường thiên lý của Việt Nam, con đường vùng lên giành độc lập, tự do từ một đất nước bị nô lệ, chiến đấu thắng lợi với các cuộc chiến tranh giải phóng, dù bị chiến tranh tàn phá nặng nề, bị bao vây, cấm vận, cô lập nhưng đã vươn lên với sức mạnh thần kỳ để lập nên những kỳ tích. Và như một lẽ tự nhiên, lòng mỗi người dân đều nhân lên niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, về sức mạnh Việt Nam, niềm tin Việt Nam trong kỷ nguyên mới.
Triển lãm Quốc gia với với tất cả những ưu việt về kiến trúc, trí tuệ, tầm vóc và ánh sáng lan tỏa của thành tựu đất nước trở thành nơi hội tụ tinh hoa Việt, hội tụ niềm tự hào Việt Nam. Chúng ta có quyền tự hào về việc xây dựng thần tốc, chất lượng công trình thế kỷ Trung tâm triễn lãm Quốc gia và những thành tựu to lớn của đất nước qua triển lãm 80 năm hành trình Độc lâp – Tự do – Hạnh phúc. Sự kiện văn hóa hôm nay đã làm rạng ngời lên tinh thần đoàn kết, hợp lực vì đại nghĩa, khát vọng sáng tạo, dấn thân, lòng tự tin vào bản lĩnh và tài năng của con người Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.■
Nguyễn Hồng
