”Bộ phim dài tập” về cuộc đối đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump và Đảng Dân chủ đang vào nút thắt mới, với những chiêu trò đằng sau hậu trường dần hé lộ.
Cuộc “cung đấu” này bao gồm 3 bên: phe Dân chủ, phe ông Trump và phe trung dung hoặc đang lưỡng lự.
Và để lôi kéo sự ủng hộ từ phe thứ ba, triệt hạ uy tín của đối phương, một cuộc chiến khác về thông tin đang được hai bên tung ra với khối lượng chóng mặt và lẫn lộn thật giả.
Công bố bản tóm tắt cuộc điện đàm
Nhà Trắng ngày 26-9 đã công bố bản tóm tắt cuộc điện đàm gây tranh cãi giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Đây chỉ là bản tóm tắt, không phải thuật lại toàn bộ những gì ông Trump đã nói.
Nó cho thấy ông Trump đã nhắc đến cha con ông Joe Biden, ứng viên tổng thống thuộc Đảng Dân chủ, nhưng không có chi tiết chứng minh ông Trump đã gây áp lực để Ukraine mở cuộc điều tra đối thủ.
“Có rất nhiều lời đồn liên quan tới con trai của Biden, về chuyện ông ta đã ngăn chặn quá trình truy tố như thế nào. Tôi thấy nhiều người đang tò mò về chuyện đó, nên bất cứ điều gì ông có thể làm khi gặp bộ trưởng tư pháp của chúng tôi sẽ đều tuyệt vời. Biden đã đi khoe khoang khắp nơi rằng ông ta đã chặn đứng quá trình tố tụng, nên nếu ông có thể xem xét… Điều đó thật kinh khủng với tôi”, lời của ông Trump được thuật lại trong bản tóm tắt.
Đáng chú ý, có một đoạn trong bản tóm tắt cho thấy tổng thống Ukraine đã cam kết mở lại một cuộc điều tra gì đó, nhưng không có chi tiết nó được thực hiện theo yêu cầu của ông Trump.
Zelensky nói: “Tổng công tố mới sẽ xem xét tình huống, đặc biệt là công ty ông vừa đề cập. Điều tra vụ này cũng tức là đang khôi phục sự trung thực, nên chúng tôi sẽ thận trọng và dành thời gian cho nó. Nếu ông có thông tin gì thêm có thể cung cấp cho chúng tôi, nó sẽ rất hữu dụng cho cuộc điều tra”.
Bên ngoài cuộc gọi, ông Zelensky khẳng định không hề bị “thúc ép” chuyện gì trong cuộc gọi với ông Trump.
“Xung đột lợi ích”
Vậy gia đình ông Biden có liên quan gì đến Ukraine? Tháng 5-2014, khoảng 3 tháng sau khi chính quyền của tổng thống Viktor Yanukovych thân Nga bị lật đổ ở Ukraine, mở đường cho một chính phủ thân phương Tây, Hunter Biden – con trai của ông Biden – giành được một ghế trong Công ty khí đốt Burisma của Ukraine với mức lương 50.000 USD/tháng, theo Forbes.
Burisma được cho là sân sau của ông Yanukovych thời điểm đó. Cũng thời điểm này, ông Biden vẫn còn là phó tổng thống trong chính quyền Barack Obama. Sự chồng chéo giữa công việc của con trai và vị trí phó tổng thống của ông Biden khiến nhiều người lo ngại có xung đột lợi ích. Đích thân tổng thống Obama đã lên tiếng bảo vệ cấp dưới, khẳng định không có vấn đề gì.
Ông Biden sau đó được giao nhiệm vụ giúp Ukraine chống tham nhũng. Năm 2016, phó tổng thống Biden đe dọa sẽ rút lại 1 tỉ USD viện trợ nếu Chính phủ Ukraine không sa thải tổng công tố Viktor Shokin, người mà ông Biden cho là quá mềm mỏng trong việc chống tham nhũng. Và ông Shokin đã bị sa thải thật.
Tuy nhiên, vấn đề ở chỗ thời điểm năm 2014, ông Shokin đang mở một cuộc điều tra chống tham nhũng nhắm vào Burisma và Hunter Biden cũng được cho là nằm trong tầm ngắm. Sự ra đi của ông Shokin dưới áp lực từ phó tổng thống Mỹ đã khiến cuộc điều tra dừng lại.
Hunter Biden tiếp tục công việc tại Burisma đến tháng 4-2019 và từ chối làm tiếp với lý do nó có thể không có lợi cho chiến dịch tranh cử tổng thống của cha mình.
Có thể thấy việc công bố đoạn tóm tắt là một đòn phản công của ông Trump, với niềm tin rằng cử tri sẽ tự có kết luận của riêng mình trước những thông tin tìm kiếm được về cha con ông Biden. Nói như Đài Fox thân ông Trump, càng thúc đẩy cuộc điều tra luận tội, người chịu áp lực lớn hơn lại chính là ông Biden.
Lá bài của phe Dân chủ
Bản tóm tắt điện đàm dường như không làm hài lòng phe Dân chủ bởi với họ, “một nửa sự thật không thể là sự thật”. Họ đang chờ một lá bài mới: bản giải mật toàn văn lá đơn tố giác ông Trump của một cá nhân thuộc cộng đồng tình báo Mỹ.
Người này – hiện vẫn chưa lộ diện, được gọi là “người thổi còi” – nói rằng đã nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều đặt ra “mối lo ngại khẩn cấp” trong cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Zelensky.
Đơn tố giác được gửi đi vào tháng 8 và theo quy trình thông thường, nó sẽ được đưa tới các ủy ban giám sát chính phủ của Quốc hội trong vòng 7 ngày. Tuy nhiên, nó đã bị chính quyền Trump giữ lại và trở thành nguồn cơn cho mọi nghi vấn, chỉ trích của phe Dân chủ.
Trước các áp lực, lá đơn đã được chia sẻ với các thành viên thuộc ủy ban tình báo lưỡng viện ngày 24-9. Chủ tịch Ủy ban tình báo Hạ viện Adam Schiff, người đã đọc qua đơn tố giác, nhận xét nó được viết tốt, khẳng định các cáo buộc trong đơn là “đáng lo ngại sâu sắc” và “rất đáng tin cậy”. Ông Schiff cũng loan tin đã nhận được cái gật đầu ra làm chứng từ người tố giác.
Sự úp mở của những người đã được đọc đơn và những thông tin còn thiếu trong bản tóm tắt điện đàm dường như khiến các nghị sĩ còn lại tò mò. Cả Thượng viện và Hạ viện Mỹ đều thông qua các nghị quyết kêu gọi giải mật đơn tố giác và công bố rộng rãi để tất cả cùng đọc.
Và điều họ chờ đợi cuối cùng cũng đã tới. Tối 26-9 (giờ VN), bản giải mật lá đơn của “người thổi còi” đã được Uỷ ban Tình báo Hạ viện công bố. “Các quan chức đã kể lại chuyện họ chứng kiến tổng thống lợi dụng chức vụ của ông ta để trục lợi cá nhân như thế nào”, một đoạn trong đơn tố giác viết. Màn hay nhất xem ra giờ mới thật sự bắt đầu.
Ông Trump: “Tôi ủng hộ minh bạch”
Tuyên bố trên Twitter ngày 26-9, ông Trump khẳng định ông ủng hộ minh bạch hóa hoàn toàn cái gọi là thông tin tố giác, nhưng ông cũng muốn phải rõ ràng chuyện cha con Joe Biden, về hàng triệu USD đã được rút êm thấm và chóng vánh khỏi Ukraine, Trung Quốc.
“Tôi yêu cầu sự minh bạch từ những người Dân chủ đã tới Ukraine và buộc tân tổng thống phải làm những điều họ muốn bằng cách dọa nạt chính trị” – ông Trump nêu.
DUY LINH
