Tạp chí Phương Đông tuy mới ra mắt đã gây ấn tượng mạnh với nhiều bài viết có hàm lượng khoa học và góc nhìn mới mẻ về các vấn đề lịch sử cũng như chính trị xã hội Việt Nam.
Số tháng 5/2019 của Tạp chí Phương Đông vừa ra mắt có điểm nhấn lịch sử là Sinh nhật Bác Hồ và hai sự kiện lớn trong lịch sử Việt Nam thế kỷ XX là chiến thắng Điện Biên Phủ và Hiệp định Geneve năm 1954. Cả ba sự kiện này đều được tạp chí tập trung khai thác từ nhiều góc độ với những tư liệu cụ thể và khác biệt. Điểm mạnh của Tạp chí Phương Đông nói chung cũng như số tháng 5 nói riêng chính là vấn đề tư liệu. Dựa trên nguồn tài liệu phong phú sưu tầm từ nhiều năm nay về lịch sử Việt Nam từ phía bên kia, tạp chí có cơ sở khoa học để đưa ra những góc nhìn mới hoặc khẳng định một cách vững chắc hơn những luận điểm cũ bằng sử liệu mới.
Trong tạp chí số 5, các tài liệu từ giới học giả Hoa Kỳ đã chỉ rõ sai lầm của Hoa Kỳ trong việc không nhìn nhận Chủ tịch Hồ Chí Minh như một lãnh tụ theo Chủ nghĩa Dân tộc ở thời điểm khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Chính sự đánh giá nghiêng về khía cạnh ý thức hệ đã đẩy Mỹ vào một thất bại lớn nhất trong lịch sử chiến tranh. Nỗ lực của Hồ Chủ tịch trong việc xây dựng quan hệ với Hoa Kỳ đã cho thấy sự linh hoạt trong chính sách của Bác nhằm tìm kiếm độc lập và sự công nhận cho Việt Nam, được thể hiện rất cụ thể qua những bức thư gửi Tổng thống Mỹ Truman và Ngoại trưởng Mỹ Byrnes được Tạp chí Phương Đông đăng tải. Những tiên tri của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cuộc chiến không tránh khỏi với Hoa Kỳ sau Hiệp định Geneve càng làm chúng ta cảm phục hơn tầm nhìn của vị lãnh tụ thiên tài ở những thời điểm then chốt của lịch sử đất nước.
Sự kiện Điện Biên Phủ cũng được Tạp chí Phương Đông số tháng 5 khai thác rất sâu sắc. Bằng việc công bố những báo cáo giải mật của CIA vào giai đoạn trước Điện Biên Phủ, tạp chí đã cho thấy rõ ý đồ can dự rõ ràng của Mỹ vào Việt Nam. Mỹ đã dự liệu sự thất bại của Pháp và nỗ lực can thiệp bằng mọi giải pháp có thể, kể cả ném bom nguyên tử xuống Điện Biên Phủ, để ngăn chặn Chủ nghĩa Cộng sản. Những ý đồ này càng được thể hiện rõ hơn tại Hội nghị Geneve bàn về kết thúc chiến tranh Đông Dương. Tạp chí Phương Đông đã có những bài phân tích thấu đáo và đưa ra những trích dẫn rất cụ thể từ tài liệu của Hoa Kỳ về thái độ chống phá Hội nghị của Mỹ, quan điểm của từng nước lớn trong đó có Mỹ và Trung Quốc về việc phân chia Việt Nam. Sau 65 năm, có thể nói, bức tranh lịch sử về Hội nghị Geneve đặc biệt là vai trò nước lớn trong việc chia cắt hai miền Nam Bắc Việt Nam đã được làm sáng tỏ nhờ những sử liệu mới trong Tạp chí.
Một chủ đề khác được Tạp chí Phương Đông tập trung khai thác là góc nhìn về các vấn đề địa chính trị quốc tế và Việt Nam đương đại. Những bài viết về thách thức của Trung Quốc trong việc thực thi đại chiến lược Vành đai – Con đường hay sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Phillippines là những vấn đề đương đại rất nóng. Tạp chí Phương Đông đã không chỉ đề cập những chủ đề này theo dạng đưa tin mà đưa ra những tổng hợp và nhận định sâu, góp phần cung cấp gợi ý cho những nhà hoạch định chính sách quốc gia. Bài viết về hệ giá trị Việt Nam và vai trò của nó trong sự phát triển đất nước cũng đem đến nhiều suy nghĩ đối với những người có lương tri về trách nhiệm của mỗi người dân Việt Nam trong việc bảo tồn những tài sản tinh thần quý giá của cha ông, vốn đã đem đến những thành công cho Việt Nam trong quá khứ, nay đang bị mai một bởi tính thực dụng của môi trường kinh doanh cũng như sự du nhập của nhiều giá trị tiêu cực từ nước ngoài.
Với nhiều sử liệu khách quan và tư duy mới mẻ, Tạp chí phương Đông đã góp phần nhỏ vào việc xây dựng nền tảng cho việc nhìn nhận đúng đắn lịch sử cũng như tạo lập cách tư duy mới mẻ về đối ngoại và nội trị của đất nước. Những giá trị này đã sớm định hình Tạp chí như một nguồn thông tin đáng tin cậy, khách quan, phong phú cho những người hoạch định chính sách cũng như mọi người dân thực sự quan tâm tới sự phát triển bền vững của đất nước.
Trần Nhật Thi (Báo điện tử Tổ Quốc)
