Tạp chí Phương Đông có lẽ là tờ báo có tuổi đời trẻ nhất trong làng báo chí Việt Nam. Cách đây vừa đúng một năm, vào những ngày đầu xuân Kỷ Hợi năm 2019, Tạp chí Phương Đông xuất bản số đầu tiên và làm Lễ ra mắt bạn đọc. Thay mặt Lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam tôi đã có lời phát biểu chào mừng tại buổi gặp gỡ đáng nhớ ấy.
Kể từ số đầu tiên, tới nay tạp chí đã cho ra mắt đúng 12 số. Tôi là một trong số những độc giả có đủ bộ sưu tập Tạp chí này trên giá sách. Và hôm nay, trong không khí ấm áp của ngày Tết cổ truyền Canh Tý 2020 của dân tộc đang về trên khắp mọi miền của đất nước, có dịp lật giở lại 12 số tạp chí, tôi càng ấn tượng hơn với chặng đường năm khởi đầu với không ít tâm sức mà những người làm báo ở Tạp chí Phương Đông đã đi qua..
Ban đầu, Tạp chí Phương Đông hấp dẫn tôi bởi đây là tờ báo do Thượng tướng Nguyễn Văn Hưởng làm Tổng biên tập. Thú thực, tôi có chút tò mò muốn biết một Tạp chí do người từng nhiều năm lãnh đạo ngành an ninh Việt Nam trực tiếp làm Tổng biên tập thì sẽ như thế nào. Có lẽ không ít người nghĩ Tạp chí sẽ đăng tải nhiều thông tin “thâm cung bí sử” và thu hút người đọc nhờ những thông tin thuộc dạng “bí mật” như vậy. Nhưng sức hấp dẫn Tạp chí Phương Đông có được lại chính từ cách tiếp cận chính thống và nghiêm túc các vấn đề quốc tế và xã hội Việt Nam với những thông tin chính xác và cách phân tích ,biện giải sâu sắc, có trách nhiệm. Đây là tờ Tạp chí khoa học của Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam luôn đề cập tới các vấn đề vĩ mô, mang tầm quốc gia và quốc tế. Tờ Tạp chí không hề có những câu chuyện vụn vặt để câu khách. Tất cả các chuyên mục , từ Lịch sử, Quốc tế, Kinh tế, Xã hội, Văn Hoá đều khái quát vấn đề từ góc nhìn thời cuộc mang tính chiến đấu, xây dựng và trách nhiệm, từ đó lý giải nguyên nhân và rút ra các bài học cho sự phát triển của đất nước. Các bài viết đều thể hiện sự trăn trở, không nêu vấn đề rồi để đấy mà tìm kiếm các giải pháp mang tính xây dựng. Có thể nói, đây chính là sợi chỉ đỏ xuyên suốt 12 số trong năm đầu của Phương Đông, thể hiện tầm nhìn xa, bao quát như tên gọi của Tạp chí.
Tiêu chí thông tin chính xác, kịp thời, khách quan, khoa học và không vụ lợi mà Ban Biên tập đề ra chẳng những giúp tạp chí giữ đúng tôn chỉ mục đích của mình mà còn làm nên sức sống, sự tin cậy và hấp dẫn của tờ tạp chí.
Như thế không có nghĩa là Tạp chí Phương Đông thiếu những thông tin thuộc lại “độc” và “hiếm”. Đằng sau tờ Tạp chí này là một thư viện đồ sộ về lịch sử Việt Nam trong thế kỷ XX, chủ yếu bằng tiếng Anh và được xuất bản ở nước ngoài. Nguồn tư liệu quý giá này đang được biên tập, biên dịch và khai thác một cách bài bản để đưa vào Tạp chí. Lần đầu tiên, những tài liệu đã được giải mật của Chính phủ, các Bộ ngành trong đó có Cơ quan tình báo Trung ương Mỹ CIA được Việt hoá phục vụ cho mục đích nghiên cứu và công bố. Những góc nhìn lịch sử từ phía bên kia được khai thác và công bố là một “đặc sản” của Tạp chí Phương Đông, tạo nền tảng khách quan và khoa học cho Tạp chí này, khiến tờ tạp chí không chỉ phục vụ đại chúng mà còn hấp dẫn với giới nghiên cứu lịch sử, chính trị. Như vậy, những thông tin thuộc loại “độc” của Phương Đông không hề là những thông tin “cung đình” của Việt Nam như nhiều người nghĩ, mà là những chứng cứ lịch sử từ phía bên kia chiến tuyến, đóng góp cho việc nhìn lại một cách toàn diện hơn những thắng lợi vĩ đại của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX.
Không chỉ về lịch sử, Tạp chí Phương Đông còn rất mạnh trong việc nhìn nhận quan hệ quốc tế, từ đó đưa ra gợi mở về chính sách cho Việt Nam trong việc giải quyết mối quan hệ với các nước lớn. Chính sách đối ngoại cũng như chiến lược đối với Châu Á – Thái Bình Dương của Mỹ và Trung Quốc là hai mảng đề tài được Tạp chí Phương Đông theo dõi rất kỹ và có nhiều bình luận sắc sảo. Các bài viết đều dựa trên những đánh giá khách quan, chừng mực, tôn trọng bằng chứng và thực tế. Không ít bài viết nêu những vấn đề trực diện và phê phán nhưng trên cơ sở nhìn nhận toàn cục, không hề kích động hằn thù hay chủ nghĩa dân tộc cực đoan, làm ảnh hưởng tới quan hệ Việt Nam với các nước lớn. Đây là việc rất khó, nhạy cảm nhưng đã được Tạp chí Phương Đông xử lý khéo léo và uyển chuyển. Thông điệp xuyên suốt các bài bình luận quốc tế trên Phương Đông là Việt Nam cần nỗ lực cân bằng trong quan hệ với các nước lớn, giữ vững độc lập tự chủ, và quan trọng nhất là luôn lấy hoà bình và hữu nghị làm nền tảng để giải quyết những tranh chấp với các quốc gia khác trên cơ sở tôn trọng pháp luật quốc tế. Những bài bình luận quốc tế trên Tạp chí Phương Đông đều bám sát diễn biến thời sự, dựa trên tình hình thực tế và đưa ra các giải pháp mang tính đại cục.
Cách tiếp cận khoa học và khách quan của Phương Đông không câu khách như kiểu viết bài dựa trên tin đồn và kích động cực đoan vốn nhan nhản trên mạng xã hội hiện nay, nhưng dần dần, nhiều độc giả như tôi ngày càng bị thu hút bởi những nội dung bài bản của tờ tạp chí này. Phương Đông cũng là tờ báo không hề để áp lực phải bán được báo làm chệch hướng nội dung. Tờ báo không ký hợp đồng quảng cáo với bất kỳ công ty nào và tuyệt đối không dùng quyền lực của báo chí để tấn công cá nhân hay tổ chức, doanh nghiệp nào. Và chính sự trong trẻo và không vụ lợi ấy đã làm nên sức hấp dẫn của Phương Đông – một tờ tạp chí rất trẻ, ấn tượng, hấp dẫn và đầy sức sống.
Tôi cũng như đông đảo bạn đọc đều mong Tạp chí Phương Đông sẽ mãi giữ được tinh thần ấy, mãi giữ được sức thanh xuân của mình để đóng góp ngày càng nhiều hơn trong đời sống xã hội và đời sống báo chí của nước nhà./.
Nhà báo HỒ QUANG LỢI
(Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam)
Xuân Canh Tý 2020
(Theo Tạp chí Phương Đông)
