Ra đời trong lò lửa đấu tranh giành chính quyền lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa dưới sự lãnh đạo của Đảng, 80 năm qua, Công an nhân dân Việt Nam liên tục tiến hành cuộc đấu tranh đầy gian khổ, hi sinh vì độc lập dân tộc, vì An ninh Tổ quốc, đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân.
Những ai sống trong hòa bình sau những năm chiến tranh, tận hưởng những giây phút bình yên, đi lại tự do trên đất nước mình và ra nước ngoài giao lưu bình đẳng với thế giới, có thể không chứng kiến những chiến công hiển hách, những hi sinh to lớn của lực lượng Công an nhân dân suốt chiều dài lịch sử, nhưng dường như trong tình cảm của họ vẫn luôn dành cho các thế hệ người chiến sỹ Công an lòng biết ơn sâu sắc, tình cảm mến phục khi bắt gặp họ trong nhịp sống thường ngày.
1. Ngày 19/8/1945, Công an nhân dân Việt Nam (CAND) ra đời ngay trong bão táp cuộc đấu tranh giải phóng đất nước, giành độc lập dân tộc. Gia nhập lực lượng CAND trên cả nước lúc này đều là những người yêu nước, con em của nhân dân lao động theo tiếng gọi của non sông, tập hợp dưới sự lãnh đạo của các cán bộ Đảng tiền bối để dấn thân vào cuộc đấu tranh bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ vừa mới được thành lập. Lúc này dường như chưa ai được học hành, đào tạo nghiệp vụ Công an, chỉ với lòng yêu nước, học kinh nghiệm trong truyền thống, lại được các cán bộ chỉ huy do Đảng cử sang lãnh đạo, lực lượng CAND trên cả 3 miền đất nước dù tên gọi khác nhau nhưng cùng đồng lòng, sáng tạo, mưu trí, dũng cảm chiến đấu đánh bại âm mưu của thực dân Pháp câu kết với phản động và tội phạm hòng lật đổ chính quyền mới, quay lại cướp nước ta một lần nữa. Chính những người chiến sỹ Công an vừa mới gia nhập lực lượng đã tham gia bảo vệ an toàn, thành công lễ Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945 với 2 vạn đồng bào tham dự, bảo vệ an toàn Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập và ra mắt Chính phủ lâm thời. Và để bảo vệ vững chắc chính quyền cách mạng non trẻ, chính những cán bộ Công an mới đã lập nên một chiến công mãi mãi đi vào lịch sử, đã mưu trí, dũng cảm, kịp thời, kiên quyết phá vụ án phản động, đập tan âm mưu đảo chính của thực dân Pháp câu kết với đảng phái quân đội Trung Hoa dân quốc thực hiện. Hãy đặt một giả thiết, trong tình hình thế nước ngàn cân treo sợi tóc, nếu cuộc phá án không kịp thời, nếu không có hành động dấn thân, sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc của các chiến sỹ Nha Công an Trung ương thì Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn Chính phủ ta đang ở thăm nước Pháp sẽ ra sao? Chính phủ trong nước liệu có đứng vững? Chiến công của lực lượng Công an trong những ngày đầu vừa mới thành lập trở thành mốc son lịch sử, mở đầu cho truyền thống dấn thân, sẵn sàng hi sinh vì độc lập dân tộc, vì an ninh Tổ quốc của CAND Việt Nam, trở thành ngày truyền thống của lực lượng An ninh Nhân dân Việt Nam (12/7/1946).
2. Bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược, được Bác Hồ và Đảng ta rèn luyện, giáo dục, lực lượng Công an cả nước vừa chiến đấu vừa rèn luyện và trưởng thành nhanh chóng. Sự giác ngộ cách mạng thấm sâu vào những người Công an để tạo cho họ sức mạnh đấu tranh với kẻ thù, bảo vệ an toàn Bác Hồ, Chính phủ, bảo vệ an toàn bộ đội, các chiến dịch và nhân dân, lập nên nhiều chiến công vang dội làm nức lòng nhân dân cả nước, khích lệ động viên toàn dân kháng chiến. Mỗi cán bộ, chiến sỹ lực lượng CAND đã phát huy cao độ lòng yêu nước, tinh thần xả thân vì nền độc lập, tự do của Tổ quốc, góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Trong 9 năm kháng chiến chống Pháp ấy, những chiễn sỹ CAND từ Bắc chí Nam, từ miền núi đến miền xuôi với ý chí vì độc lập dân tộc, vì giải phóng Tổ quốc đã chiến đấu dũng cảm, thâm nhập tổ chức địch đánh địch từ vùng địch hậu, vùng tề đến những thành phố bị chiếm đóng gây cho địch nhiều thất bại nặng nề. Nhiều cán bộ Công an đã dấn thân hi sinh tính mạng mình cho ngày chiến thắng của dân tộc. Có chiến sỹ còn trẻ tuổi mới tham gia Công an trong chiến đấu bị sa vào tay giặc đã giữ vững khí tiết người Công an cách mạng vì nước quên thân khiến kẻ thù phải khiếp sợ. Gương chiến đấu anh dũng hi sinh của họ có ý nghĩa động viên khích lệ không chỉ trong lực lượng CAND mà còn đối với toàn quân và toàn dân ta, tiêu biểu là các liệt sỹ Lê Bình, Võ Thị Sáu, Bùi Thị Cúc, Nguyễn Thị Lợi, Trần Thành Ngọ, Bửu Đóa, Cao Kỳ Vân… và nhiều đồng chí khác.
3. Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, cả nước tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, tiếp tục thực hiện cách mạng dân tộc dân chủ giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1954-1975). Đứng trước nhiệm vụ cách mạng mới đầy thử thách, gian khổ, hi sinh, được sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, CAND đã chủ động xây dựng lực lượng lớn mạnh, kịp thời chuyển hướng chiến lược để bảo vệ miền Bắc, tích cực chi viện cho An ninh miền Nam phối hợp đánh địch trên chiến trường và trung tâm đầu não của Mỹ – ngụy. Với khát vọng cháy bỏng vì độc lập dân tộc, vì sự thống nhất Tổ quốc, lực lượng CAND đã mưu trí, sáng tạo, nâng cao biện pháp nghiêp vụ tiến hành bóc gỡ hệ thống gián điệp, cơ sở của địch cài lại phá hoại miền Bắc; mưu trí sử dụng “trò chơi nghiệp vụ” đấu tranh thắng lợi với chiến dịch của Mỹ ngụy tung gián điệp biệt kích ra phá hoại miền Bắc, phối hợp với quân đội đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân do đế quốc Mỹ và tay sai gây ra đe dọa “đưa miền Bắc về thời kỳ đồ đá”. Hình ảnh các chiến sỹ Công an các tỉnh, thành miền Bắc xông vào bom đạn máy bay Mỹ bắn phá để cứu dân, bảo vệ tài sản của dân, giữ gìn an ninh, trật tự, trong sạch địa bàn góp phần vào chiến thắng 12 ngày đêm “Điện Biên phủ trên không” trở thành tượng đài bền vững về ý chí bảo vệ độc lập, tự do và bình yên của Tổ quốc trong lòng người dân Việt Nam. Những năm tháng ấy, hậu phương miền Bắc được giữ vững, yên bình, xây dựng phát triển để kịp thời chi viện cho An ninh miền Nam là có công lớn của lực lượng Công an.
Cũng thời gian này, lịch sử còn ghi nhớ hơn một vạn cán bộ Công an miền Bắc – những chiến sỹ An ninh ưu tú nhất đã được lựa chọn để vượt Trường Sơn chi viện cùng An ninh miền Nam trực tiếp chiến đấu trên chiến trường chống Mỹ. Với khát vọng giành độc lập dân tộc và giải phóng miền Nam khỏi quân xâm lược, thống nhất Tổ quốc, cán bộ Công an chi viện tạm biệt, chia tay gia đình, gừi con thơ cho những người vợ trẻ rồi bí mật hành quân vào miền Nam, không để lộ cho người thân biết mình làm nhiệm vụ ở đâu. Có những cán bộ Tình báo Công an bí mật vào Nam mưu trí hoạt động đơn tuyến trong bộ máy trung ương của địch, bị nhiều người ở miền Bắc nghi ngờ phản bội Tổ quốc, khiến gia đinh họ sống khó khăn, vất vả cả cuộc sống vật chất lẫn tinh thần cũng như tương lai của con cái. Nhưng gia đình họ đã chấp nhận cuộc sống khổ cực, bằng nghị lực vươn lên với niềm tin chồng mình, cha mình đóng góp cho cuộc kháng chiến của dân tộc. Ngày giải phóng miền Nam trong niềm vui đoàn tụ của nhiều gia đình, nhưng cũng có nhiều gia đình khác đón ngày chiến thắng trong sự mất mát vì người thân đã hi sinh mãi mãi không trở về.
Cùng với ý chí và khát vọng độc lập, tự do của dân tộc và giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, lưc lượng An ninh miền Nam đã lớn mạnh nhanh chóng, liên tục tổ chức tấn công địch trên khắp các chiến trường. Các chiến sỹ An ninh vùng căn cứ, vùng giải phóng ngày đêm chiến đấu quyết liệt chống địch càn quét, tấn công tiêu diệt thám báo, biệt kích bảo vệ nhân dân, bảo vệ an toàn Trung ương Cục miền Nam, các khu ủy, tỉnh ủy; lập chuyên án đấu tranh, bóc gỡ tình báo, gián điệp cài cắm vào nội bộ ta. Nhiều cán bộ tình báo, an ninh chấp nhận có thể hi sinh bất cứ lúc nào để tìm cách hoạt động trong nội bộ địch, mưu trí chui sâu, leo cao để chuyển về căn cứ nhiều tin tức tình báo chiến lược quan trọng; nhiều chiến sỹ điệp báo, an ninh đã cảm tử tấn công tiêu diệt các tên ác ôn đầu sỏ, có nợ máu với cách mạng khiến cho địch hoang mang, nao núng, khiếp sợ; nhiều chiến sỹ bảo vê lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam đã dũng cảm với tinh thần quyết tử, chiến đấu đến giây phút cuối cùng và anh dũng hi sinh để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho các đồng chí lãnh đạo trong mọi tình huống. Nhiều chiến sỹ an ninh đã chiến đấu, hi sinh đến nay chưa tìm thấy hài cốt. Nhiều chiến sỹ an ninh trong chiến đấu bị địch bắt giam cầm nơi ngục tối, đày đi Côn Đảo, bị địch khủng bố, mua chuộc và tra tấn dã man, hành hạ thân thể nhưng tất cả đều giữ vững khí tiết, bảo toàn bí mật của Đảng, bảo vệ cơ sở cách mạng với niềm tin vào ngày chiến thắng. Tất cả những hành động anh hùng ấy, những tấm gương hi sinh anh dũng ấy và những chiến công hiển hách của lực lượng Công an trên cả hai miền đã góp phần trực tiếp và to lớn vào chiến thắng ngày 30/4/1975 giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
4. Nước nhà thống nhất, cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội, các chiến sỹ Công an lại khẩn trương tổ chức trận tuyến đấu tranh mới, xóa sổ các tổ chức phản động câu kết với số tình báo, gián điệp do địch cài lại, cùng lực lượng quân đội tiêu diệt bọn diệt chủng Pol Pot, bảo vệ biên giới Tây Nam.
Khi bọn phản động lưu vong được sự hậu thuẫn, tài trợ của nước ngoài tiến hành xâm nhập đưa gián điệp biệt kích vào các tỉnh phía Nam qua đường Thái lan, Lào, Campuchia với mưu đồ lật đổ chính quyền và đưa bọn khủng bố thâm nhập qua đường hàng không âm mưu gây bạo loạn, lật đổ chế độ ta, lực lượng Công an với quyết tâm bảo vệ an ninh Tổ quốc, kiên quyết giữ bình yên cho đất nước đã mưu trí, sáng tạo, “cài thế” chủ động, kịp thời tổ chức đấu tranh với nghiệp vụ sắc bén, tinh thông, bắt gọn tất cả các toán, các đối tượng xâm nhập, phá tan âm mưu, kế hoạch thâm độc của chúng. Nhiều chiến sỹ Công an dũng cảm thâm nhập vào tổ chức của địch, mưu trí đánh lừa địch thực hiện theo kế hoạch của ta. Dù biết có thể bị lộ và hi sinh bất cứ lúc nào, nhưng tất cả vì sự bình yên của đất nước, những chiến sỹ an ninh đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ một cách thầm lặng, không để Tổ quốc bị bất ngờ, tạo được thế trận chủ động tấn công kẻ thù trước mắt và lâu dài.
Những năm đất nước bị thế lực thù địch bao vây cấm vận, lực lượng Công an, nhất là lực lượng an ninh đã tổ chức thu thập nhiều thông tin nghiệp vụ có tính chất chiến lược, vừa hợp tác vừa đấu tranh, giữ ổn định trong nước, vừa đi trước mở đường tham mưu hiệu quả với Đảng, Nhà nước có biện pháp hợp tác phù hợp, có chính sách đối ngoại hợp lý để khôi phục, bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc, thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ và các nước phương Tây, mở ra tình thế mới của đất nước. Cuộc đấu tranh thầm lặng nhưng không kém phần gay go, quyết liệt ấy đòi hỏi cán bộ Công an phải có tầm nhìn xa để ứng xử mềm dẻo, thông minh, sáng tạo vì quyền lợi đất nước. Dẫu không nhiều người biết nhưng đó là niềm vui, niềm tự hào riêng có của những cán bộ Công an. Đặc biệt khi Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu đỗ vỡ, Đảng và Nhà nước ta với tư duy độc lập, kiên định lựa chọn con đường chủ nghĩa xã hội, lực lương Công an nhận thức rõ trách nhiệm bảo vệ đường lối của Đảng, đã tổ chức đấu tranh với các đối tượng cực đoan quá khích lợi dụng tình hình chính trị phức tạp, phân tâm trong xã hội để kích động đòi đa nguyên, đa đảng. Lực lượng Công an đã huy động đội quân thiện chiến nhất để vừa đấu tranh sắc bén vừa kiên trì thuyết phục, vận động, phân hóa trong nội bộ, kiên quyết không để hình thành các tổ chức chính trị đối lập, bảo vệ sự bình yên, ổn định xã hội và con đường đi lên của đất nước, củng cố niểm tin của nhân dân với Đảng. Đó là niềm vinh dự, niềm tự hào của những cán bộ, chiến sỹ an ninh đòi hỏi trí tuệ, tri thức, văn hóa và lòng trung thành tuyết đối với Đảng, chế độ, mới có thể hoàn thành nhiệm vụ cao cả này.
5. Những năm đổi mới đất nước, hội nhập quốc tế, yêu cầu phát triển một nền kinh tế nhiều thành phần theo định hướng XHCN, phát triển bền vững, đảm bảo tự lực, tự cường, tự chủ luôn được Đảng ta quán triệt, chỉ đạo cả hệ thống chính trị thực hiện. Lực lượng CAND, đặc biệt là lực lượng An ninh đã nâng cao trình độ, kịp thời đổi mới tư duy vừa đấu tranh với các hành vi thâu tóm, phá hoại nền kinh tế đất nước, vừa tham mưu Đảng, Nhà nước có cơ chế, chính sách tạo điều kiện cho sự phát triển lành mạnh của các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp tư nhân trụ cột, dẫn dắt của nước nhà. Đặc biệt lực lượng Công an đã phối hợp với các Bộ, Ban ngành Trung ương có nhiều đóng góp quan trọng tham mưu Đảng, Nhà nước, Quốc hội xử lý các vấn đề hệ trọng trong quan hệ, hợp tác, liên doanh, đầu tư kinh tế với nước ngoài nhằm bảo đảm an ninh quốc gia, an ninh kinh tế và sự phát triển của kinh tế – xã hội trong nước hội nhập với nền kinh tế thế giới. Cũng trong xu thế hội nhập quốc tế, lực lượng CAND mở rộng quan hệ với an ninh, tình báo, cảnh sát nhiều nước để mở rộng không gian, hợp tác phòng chống tội phạm, qua đó triển khai nhiều giải pháp tối ưu nhằm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa với phương châm không để Tổ quốc bị bất ngờ. Nhiều cán bộ Công an với phẩm chất tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng quang vinh vẫn ngày đêm hoạt động, đấu trí ở nhiều vùng đất khác nhau cống hiến thầm lặng không mệt mỏi cho sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Có thể nói sau hơn 50 năm thống nhất đất nước, nhân dân Việt Nam được sống trong hòa bình, được sống bình yên, làm việc, cống hiến trên một dải đất được bảo đảm bền vững về an ninh, trật tự. Với thế giới, Việt Nam là bạn, là đối tác cậy và là thành viên có trách nhiệm có vị thế, uy tín ngày càng cao trên trường quốc tế, là điểm đến của bình yên và thân thiện của du khách toàn cầu. Đó là thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử quan trọng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Các thế hệ cán bộ, chiến sỹ lực lượng CAND luôn tự hào vì đã có những đóng góp xứng đáng vào thành quả to lớn đó của đất nước. Gần đây nhất, thực hiện chủ trương của Đảng, lực lượng CAND tiếp tục là lực lượng tiên phong xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia, gương mẫu đi đầu trong thực hiện sắp xếp tinh gọn bộ máy, đảm bảo hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; đặc biệt là đi đầu trong việc bỏ Công an cấp huyện giúp Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ có căn cứ thực tiễn và lý luận triển khai tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025, được nhân dân cả nước đồng tình và ủng hộ.
Trong tình hình thế giới biến động nhanh chóng, khó lường như hiện nay, đang tác động mạnh vào nước ta – mang đến cả nguy cơ, thách thức và cơ hội phát triển đất nước. Nhưng với truyền thống yêu nước, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng Cộng sản Việt Nam, được sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, lực lượng CAND tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng cách mạng, sẵn sàng dấn thân hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Tổ quốc, Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, bảo vệ vững chắc nền an ninh, trật tự của Tổ quốc, góp phần vào công cuộc phát triển đất nước xã hội chủ nghĩa vững mạnh, phồn vinh.■
Nguyễn Hồng
