“Chiến tranh bí mật của các Tổng thống Mỹ: Những hoạt động ngầm của CIA và Lầu Năm Góc từ sau Thế chiến II” của tác giả John Prados được đánh giá là cuốn sách mang tính bước ngoặt về việc phản ánh các hoạt động của cơ quan tình báo Hoa Kỳ trong thời kỳ hậu chiến. “Chiến tranh bí mật của các Tổng thống Mỹ” mô tả cuộc chiến bí mật do tổng thống, CIA và Lầu Năm Góc thực hiện nhằm thay đổi vận mệnh của các quốc gia và diễn biến chính trị toàn cầu từ sau Chiến tranh Thế giới lần thứ hai. Học giả Prados sử dụng nhiều tài liệu đã được giải mật để giải mã những khía cạnh bí mật nhất trong chính sách đối ngoại của Mỹ.
Tờ Washington Post của Mỹ đánh giá đây là “một cuốn sách đáng giá và nhiều thông tin”. Tờ New York Times gọi đây là “một cuốn sách quan trọng… Việc Prados kể lại những ngày đầu thường bị lãng quên của CIA và các hoạt động bí mật của nó đặc biệt đáng kinh ngạc”. Các nhà phân tích tình báo đều cho rằng đối với những người quan tâm đến việc nghiên cứu tình báo, “Chiến tranh bí mật của các Tổng thống Mỹ” sẽ rất hữu ích vì Tiến sĩ Prados đã thực hiện nghiên cứu nghiêm túc nhất từ trước tới nay về CIA. Cuốn sách đưa việc nghiên cứu các hoạt động bí mật lên một tầm cao hơn và tinh vi hơn.
Theo tác giả Prados, các hoạt động bí mật do Mỹ tiến hành kể từ năm 1947 đến năm 1985 đã đóng góp rất ít vào an ninh quốc gia Hoa Kỳ. Hồ sơ cho thấy hầu hết các hoạt động bí mật thất bại nhiều hơn so với thành công. Các chiến dịch được coi là hiệu quả như Chiến dịch Ajax ở Iran và Chiến dịch Thành công ở Guatemala cũng chỉ có tác dụng ngắn hạn.
Trong cuốn sách, tác giả Prados tập trung vào chỉ đạo của Tổng thống đối với việc sử dụng các lực lượng vũ trang do Hoa Kỳ hỗ trợ để gây ảnh hưởng đến các sự kiện ở các quốc gia khác. Độc giả sẽ giật mình khi biết Truman và Eisenhower đã đóng vai trò tích cực như thế nào trong việc xác định chính sách và xây dựng cơ chế “để tiến hành các hoạt động bí mật”. Prados lập luận rằng các tổng thống Mỹ có quá nhiều quyền tự do hành động trong các hoạt động bí mật và đồng thời các Ủy ban giám sát của Quốc hội cũng có tác động rất hạn chế. Ông kêu gọi sự chú ý của hệ thống lưỡng đảng vào các hoạt động bí mật của Hoa Kỳ để ngăn chặn những cuộc khủng hoảng trên bình diện quốc tế có thể xảy ra do các hoạt động này.
Nhận thấy đây là tài liệu vô cùng giá trị để hiểu về các hoạt động bí mật của Mỹ và cách thức vận hành của hệ thống tình báo Hoa Kỳ, Chi nhánh Hà Nội – Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông trân trọng giới thiệu với bạn đọc cuốn sách này. Cuốn sách đã được xuất bản công khai trên toàn cầu và dựa trên những tài liệu đã giải mật nên hoàn toàn có thể được coi là một tài liệu tham khảo rộng rãi cho giới nghiên cứu tình báo nói riêng và công chúng nói chung.
Hà Nội, tháng 6/2022
Chi nhánh Hà Nội – Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông
