Từ sau cuộc chiến Ukraine bùng phát (tháng 2/2022), Mỹ và phương Tây luôn chĩa mũi nhọn vào Nga, quyết cô lập, hạ gục Nga bằng mọi giá. Bên cạnh đó, tất cả những quốc gia hoặc tổ chức, cá nhân nào “gắn” với Nga đều bị Mỹ và phương Tây coi là “đối tượng trừng phạt”, đặc biệt là đối với Trung Quốc. Bởi vậy, đồng thời với việc chĩa mũi nhọn nhằm vào Nga, Mỹ và phương Tây cũng ra sức chia rẽ Trung – Nga, ngăn chặn sự hình thành mối quan hệ  “không giới hạn” Trung – Nga trên thực tế. Trong bối cảnh đó, người ta rất khó hình dung quan hệ “đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Trung – Nga thời đại mới” có tồn tại hay không, tồn tại dưới dạng nào và sẽ đi đến đâu?

Chuyến thăm Trung Quốc mới nhất của Tổng thống Putin từ 31/8 đến 4/9/2025 đã giúp làm sáng tỏ thêm vấn đề này. Trong chuyến đi này, Tổng thống Putin đã dự Hội nghị Thượng đỉnh SCO tại Thiên Tân và tham gia các hoạt động kỉ niệm 80 năm ngày Trung Quốc chiến thắng phát xít Nhật và 80 năm thế giới chiến thắng chủ nghĩa phát xít tại Bắc Kinh.

Chỉ 4 tháng sau cuộc gặp tại Moskva, nguyên thủ hai nước Trung – Nga lại gặp nhau tại Bắc Kinh. Trong hơn 10 năm qua, nguyên thủ hai nước Trung – Nga đã gặp nhau trên 40 lần, một kỉ lục hiếm có giữa các nguyên thủ quốc gia trên thế giới.

Đoàn của Tổng thống Putin thăm Trung Quốc lần này có quy mô rất lớn, gồm ba Phó Thủ tướng, 10 vị Bộ trưởng và nhiều người phụ trách các cơ quan Liên bang, đại diện các công ty lớn của Nga như Công ty năng lượng nguyên tử Nga Rosatom, Công ty dầu lửa Nga và công ty khí hóa lỏng lớn nhất Nga Novatek… cũng tháp tùng Tổng thống Putin đến Trung Quốc.

Tần suất chuyến thăm và quy mô hùng hậu của phái đoàn lần này nói lên sự trọng thị lẫn nhau giữa Trung Quốc và Nga, cũng cho thấy “kho vấn đề” giữa hai nước dường như đang đầy ắp, cần thường xuyên trao đổi xử lý ở cấp cao nhất của hai nước. Tổng thống Putin dẫn đầu một đoàn đại biểu quy mô lớn và với thành phần cao như vậy, tất nhiên không chỉ để dự hội nghị và tham gia các hoạt động kỉ niệm bình thường.

Trong 4 ngày ở Trung Quốc, Tổng thống Putin đã có cơ hội gặp nguyên thủ hoặc người đứng đầu chính phủ của 26 quốc gia, trong đó có Thủ tướng Ấn Độ, Tổng thống Iran, Tổng thống Thổ Nhĩ kỳ, Chủ tịch Triều Tiên, Thủ tướng Campuchia, Thủ tướng Nepal… một “cơ hội vàng” để ông Putin phá thế cô lập mà Mỹ và phương Tây đang cố áp đặt lên nước Nga.

Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Putin đã không bỏ lỡ cơ hội này cho quan hệ song phương và đa phương. Đặc biệt đáng chú ý là lần này Trung – Nga đã có dịp củng cố và nâng tầm các quan hệ tam giác quan trọng liên quan đến hai nước: Tập – Putin với Modi trong tam giác Trung –  Nga-  Ấn, với Kim Jong Un trong tam giác Trung – Nga – Triều; với Ukhnaagiin Khurelsukh trong tam giác Trung – Nga – Mông Cổ. Tam giác Trung – Nga – Ấn với dân số chiếm gần ½ dân số toàn cầu, đều sở hữu vũ khí hạt nhân, đều nằm trong top kinh tế hàng đầu thế giới, đều có vai trò không thể thiếu trong trật tự thế giới và hệ thống quan hệ quốc tế. Triều Tiên trong tam giác Trung – Nga –  Triều đang tự mình khẳng định là quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân, mặc dù đã có hai cuộc gặp nguyên thủ với Mỹ nhưng vẫn là một trong những lực lượng chống Mỹ hăng hái nhất, trong khi ngày càng xích lại gần với Nga. Mông Cổ có lịch sử quan hệ láng giềng hữu nghị với cả Trung Quốc và Nga, là nơi đường ống dẫn khí đốt “Sức mạnh Siberia-2” đi qua. Cả ba tam giác đều án ngữ ở ba góc quan trọng của khu vực Đông Bắc Á: Trung – Nga – Ấn ở Tây Nam; Trung –  Nga – Triều ở Đông Bắc và Trung – Nga – Mông Cổ ở phía Bắc, tạo nên một vành đai liên hoàn bảo vệ khu vực Đông Bắc Á. Việc củng cố và nâng cấp ba tam giác này nói lên sự quan tâm và ý chí của Trung Quốc và Nga trong việc giữ ổn định khu vực then chốt của châu Á – Thái Bình Dương, là nơi thể hiện tập trung nhất lợi ích chiến lược chung của Trung – Nga, đồng thời cũng khẳng định vai trò trung tâm chi phối quyền lực của Trung Quốc và Nga tại khu vực quan trọng hàng đầu này của thế giới. Trong bối cảnh Mỹ và phương Tây ra sức triển khai chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, với tâm điểm là củng cố, tăng cường tam giác chiến lược Mỹ – Nhật – Hàn ở khu vực Đông Bắc Á, Trung Quốc – Nga cũng đẩy nhanh tiến trình xây dựng căn cứ chiến lược chung tại khu vực này để làm đối trọng. Đây cũng là một động thái mới trong việc củng cố mối “quan hệ hợp tác không giới hạn” Trung – Nga, đặc biệt là việc tranh thủ Ấn Độ, đang nẩy sinh nhiều vấn đề mới trong quan hệ với Mỹ và lôi kéo Triều Tiên, đang ngày càng xa rời Mỹ và xích lại gần Nga. Vì vậy có thể nói, chuyến thăm Trung Quốc lần này của ông Putin đã củng cố thêm một bước căn cứ địa của mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện thời đại mới Trung – Nga, lấy Đông Bắc Á làm trung tâm ứng phó với Mỹ. Đồng thời hai bên cũng xác định sẽ tăng cường hợp tác trong khuôn khổ các nền kinh tế mới nổi (BRICS, đã có GDP tương đương với 23% GDP toàn cầu) và “Hợp tác Thượng Hải” (SCO, nhiều khả năng sẽ trở thành tổ chức đối trọng với NATO), làm cho hợp tác chiến lược Trung – Nga gắn kết chặt chẽ hơn với lực lượng mới trỗi dậy và “thế giới phương Nam toàn cầu”, đẩy mạnh tiến trình tập hợp lực lượng Trung – Nga trong tình hình mới.

Trong dịp này, Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Putin còn gặp riêng rẽ với Tổng thống Thổ Nhĩ kỳ Tayyip Erdogan để thảo luận vấn đề Trung Đông, Bắc Phi và khu vực Nam Capcaz. Cuộc gặp này ngay trước cuộc gặp đầu tiên giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tại Washington, có thể Trung – Nga sẽ có những thông điệp mới gửi tới Donald Trump thông qua Tayyip Erdogan. Cuộc gặp với Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian có thể để thảo luận kế hoạch hạt nhân của Iran và khả năng tiếp tục đối đầu giữa Iran và Israel, đều là những điểm nóng trung tâm của khu vực và thế giới, nói lên phạm vi liên quan, tầm bao quát rộng lớn cũng như vai trò mới của quan hệ Trung – Nga trong các vấn đề toàn cầu.

Trong hội đàm giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Putin lần này, vấn đề quan hệ Trung – Mỹ, Nga – Mỹ được đặt ở vị trí quan tâm cao, trở thành “vấn đề nóng” trong quan hệ tam giác chiến lược Trung – Nga – Mỹ. Tại cuộc họp báo trước khi lên đường đến Trung Quốc, Ushakov – Cố vấn đối ngoại của Tổng thống Putin cho biết: “Hai nhà lãnh đạo không thể bỏ qua vấn đề quan hệ với Mỹ”, ông Putin sẽ thông báo tường tận kết quả cuộc gặp với Tổng thống Trump ngày 15/8 tại Alaska và các hình thức tiếp xúc khác với Mỹ, bao gồm các cuộc điện đàm. Chuyến đi của ông Putin lần này đúng vào giai đoạn cao điểm của tiến trình giải quyết chính trị vấn đề Ukraine, một trở ngại mới trong quan hệ Mỹ – Nga và ở chừng mực nhất định cả với quan hệ Mỹ – Trung. Cả Trung Quốc và Nga đều có nhu cầu thảo luận về tiến trình và khả năng kết thúc cuộc chiến trong tương lai gần. Các nhà phân tích Nga cho rằng, mục đích quan trọng hàng đầu của Tổng thống Putin trong chuyến đi lần này là thống nhất lập trường của hai nước về nguy cơ Ukraine. Nga hi vọng hiểu rõ hơn về khả năng Trung Quốc có thể hỗ trợ nhiều hơn cho Nga trong cuộc chiến hay không và nếu Mỹ lấy việc gây sức ép thêm với Nga làm điều kiện để kết thúc chiến tranh thì Trung Quốc đáp trả thế nào? Đại thể là Nga mong muốn Trung Quốc khẳng định dù trong bất cứ điều kiện nào, Trung Quốc vẫn luôn đứng về phía Nga, giải quyết các nguyên nhân gốc rễ phát sinh ra cuộc chiến này phù hợp với lập trường của Nga. Đây là vấn đề vô cùng quan trọng và rất nhạy cảm vì cuộc chiến Nga – Ukraine đã trở thành một bộ phận liên quan quan trọng của quan hệ hai nước Trung – Nga. Mặc dù Trung Quốc không muốn công khai bày tỏ sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga trong cuộc chiến Ukraine, nhưng ai cũng hiểu đó là một thực tế hiển nhiên.

Chuyến đi này cũng đúng vào dịp kỉ niệm 80 năm ngày Trung Quốc chiến thắng chủ nghĩa quân phiệt Nhật và Liên Xô chiến thắng trong cuộc chiến tranh vệ quốc; hai nhà lãnh đạo một lần nữa khẳng định vai trò to lớn mang tính quyết định của Trung Quốc và Nga cho chiến thắng của nhân loại trong Thế chiến thứ hai, khẳng định đó là một dấu ấn lịch sử không bao giờ lu mờ và không được phép phủ định.

Nhìn từ chiến lược tổng thể, Trung Quốc và Nga đều coi Mỹ là đối thủ chung nên sự liên kết Trung – Nga nhằm ứng phó với các áp lực từ phía Mỹ dưới bất cứ hình thức nào cũng là điều dễ hiểu. Mặt khác, cả Trung Quốc và Nga đều cần đến Mỹ, trong nhiều trường hợp, trên nhiều lĩnh vực, ở nhiều thời điểm thậm chí cả Trung Quốc và Nga đều coi Mỹ là chủ thể đối ngoại quan trọng hàng đầu trong chính sách ngoại giao của mình. Cũng từ góc độ chiến lược, có thể thấy Mỹ cũng đều coi cả Trung Quốc và Nga là đối thủ nhưng ở những định vị khác nhau: coi Trung Quốc là đối thủ chiến lược chủ yếu, lâu dài, là nguy cơ số 1 đối với lợi ích, an ninh và sự phồn vinh của nước Mỹ; còn Nga cũng là nguy cơ nhưng chỉ mang tính giai đoạn, mặc dù trước mắt đang nổi lên như một nguy cơ trực tiếp cấp bách, dễ bùng phát. Do đó đối sách của Mỹ đối với Trung Quốc và Nga có sự khác biệt, đại thể là tập trung giải quyết các thách thức từ Nga trong ngắn hạn để dồn sức đối phó với thách thức từ Trung Quốc trong dài hạn. Phải nói rằng, nhân tố Mỹ đã và sẽ còn là một trong những nhân tố tác động cơ bản nhất đến quan hệ Trung – Nga, theo cả hai chiều tích cực và tiêu cưc. Mục tiêu của Hoa Kỳ là chia rẽ Trung – Nga, ngăn chặn sự liên kết Trung – Nga đối phó với Mỹ, còn với Trung – Nga là phối hợp tối đa có thể để ứng phó với mối thách thức chung đến từ Mỹ. Do đó, phối hợp chính sách Trung – Nga nhằm ứng phó với Mỹ, bởi vậy đây chắc chắn là một nội dung nổi bật trong đàm phán giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Putin lần này.

Trong bối cảnh thế giới sắp diễn ra nhiều sự kiện quan trọng liên quan đến các chủ đề lớn của chính trị toàn cầu ở Trung Đông, Bắc Phi; hội nghị Thượng đỉnh G-20 sắp họp tại Nam Phi; hội nghị Thượng đỉnh APEC tổ chức tại Hàn Quốc; hội nghị thượng đỉnh của thế giới Ả rập và Hồi giáo; chuyến đi Ấn Độ của Tổng thống Putin vào tháng 12 này… sự tăng cường phối hợp chiến lược Trung – Nga càng mang ý nghĩa góp phần cài đặt lại cục diện thế giới và hệ thống quan hệ quốc tế.

Tuy nhiên trọng tâm của hội đàm Tập Cận Bình – Putin lần này vẫn là “thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung – Nga thời đại mới”.

Trước hết, về tăng cường hợp tác kinh tế – thương mại – kỹ thuật: Trung Quốc hiện là đối tác mậu dịch lớn nhất của Nga, Nga là đối tác lớn thứ 5 của Trung Quốc (sau Mỹ, Nhật, Hàn Quốc và Việt Nam). Năm 2024 mậu dịch Trung – Nga tăng 7,5%, đạt mức kỷ lục 224,9 tỉ USD, năm 2025 có khả năng vượt 290 tỉ USD, năm 2030 có thể vượt mục tiêu 300 tỉ USD; năm 2024 mức độ phụ thuộc của Nga vào Trung Quốc trên lĩnh vực mậu dịch lên đến 30%, đạt mức cao kỷ lục.

Quy mô hợp tác tài chính Trung – Nga không ngừng được mở rộng, Nga đã giảm thiểu tỉ lệ sở hữu vốn của Mỹ, trong khi nâng cao tỉ lệ sở hữu vốn của Trung Quốc trên đất Nga, đồng thòi  giảm phụ thuộc thanh toán vào đồng USD, tăng tỉ lệ thanh toán bằng đồng nội tệ; riêng mậu dịch Trung – Nga, 95% đã được thanh toán bằng đồng nội tệ ruble và đồng NDT

Cùng với BRICS, Trung – Nga đang tích cực xây dựng hệ thống thanh toán quốc tế ngoài đồng USD, dần dần giảm thiểu và đi đến mục tiêu thoát khỏi sự phụ thuộc vào hệ thống USD do Mỹ khống chế. Tuy hiện nay đồng USD vẫn chiếm địa vị chi phối trong hệ thống thanh toán quốc tế (theo số liệu của Ngân hàng thanh toán quốc tế – BIS, năm 2024, tổng thanh toán trên thị trường toàn cầu đạt 250 nghìn tỉ USD, trong đó đồng USD chiếm 41%,  đồng NDT mới chỉ chiếm 6,8%, đứng tứ ba) nhưng xu thế sử dụng đồng nội tệ, trong đó đồng NDT và đồng Ruble sẽ chiếm địa vị quan trọng đang ngày càng được khẳng định.

Hợp tác hai nước trên các lĩnh vực năng lượng, thiết bị hạt nhân, ô tô, tàu thuyền, máy bay, ngành kỹ thuật cao, hàng không vũ trụ, xây dựng trạm khoa học Mặt Trăng đang được thúc đẩy; nông sản phẩm của Nga đang tích cực mở rộng vào thị trường Trung Quốc, năm 2025 nông sản phẩm đã trở thành mặt hàng lớn thứ hai trong hàng hóa Nga xuất sang Trung Quốc.

Năng lượng là lĩnh vực hợp tác hiệu quả nhất giữa Nga và Trung Quốc. Từ 2015 đến nay, xuất khẩu dầu của Nga sang Trung Quốc tăng 60%, trở thành bên cung ứng dầu thô chủ yếu cho Trung Quốc. Theo số liệu của Hải quan Trung Quốc năm 2024 Trung Quốc đã nhập khẩu từ Nga 107 triệu tấn dầu thô, tăng 24%, lượng nhập khẩu khí hóa lỏng cũng tăng 23%, đạt 8 triệu tấn. Việc cung ứng năng lượng ổn định từ Nga đã trở thành một bộ phận quan trọng cho bảo đảm an ninh quốc gia của Trung Quốc, Trong chuyến đi này của ông Putin, Hiệp định về đường ống dẫn khí đốt “Sức mạnh Siberia-2” đi qua Mông Cổ đã được ký kết, nâng mức cung cấp khí đốt của Nga cho Trung Quốc từ 30 tỉ m3/năm lên 50 tỉ m3/năm, càng bảo đảm chắc chắn an ninh năng lượng cho Trung Quốc; các xí nghiệp Trung Quốc cũng trở thành bên mua chủ yếu của hạng mục khí hóa lỏng Bắc cực của Nga. Dầu khí là lĩnh vực thu nhập ngoại tệ chính, cũng là nguồn sống chủ yếu của kinh tế Nga nhưng lại là mục tiêu số 1 của các đòn trừng phạt của Mỹ và phương Tây đối với Nga. Hợp tác năng lượng Nga – Trung đã giúp Nga trụ vững trước đòn trừng phạt ác hiểm này của Mỹ và phương Tây, biến Trung – Nga thành một trong những thị trường năng lượng sôi động hàng đầu thế giới, đóng vai trò mang tính chi phối chiến lược an ninh năng lượng toàn cầu, tăng thêm động lực cho hai nước trong bối cảnh hai nước đang tìm kiếm một trật tự thế giới đa cực mới để đối kháng với ý đồ áp đặt bá quyền của Mỹ và phương Tây.

Tại hội nghị An ninh Munich 2024, trước các chỉ trích việc Trung Quốc mua dầu của Nga là “giúp Nga tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine”, Vương Nghị đã đáp trả “quyết sách hợp tác năng lượng của Trung Quốc là trên cơ sở lợi ích quốc gia và nhu cầu của dân chúng, quyết không thể khuất phục trước sức ép của bên ngoài”. Trên thực tế, Trung Quốc đã và sẽ tiếp tục là đối tác năng lượng lớn nhất của Nga và đây chính là sự giúp đỡ vô giá của Trung Quốc đối với Nga trong tình cảnh khó khăn của Nga.

“Diễn đàn kinh tế phương Đông” họp tại Vladivostok (3-6/9/2025; có trên 70 quốc gia và khu vực tham dự) cũng đã tạo ra không gian hợp tác lớn mới cho Trung – Nga. Ngày 5/9, Tổng thống Putin phát biểu tại “Diễn đàn”, nhấn mạnh phát triển Viễn Đông và Sibia là nhiệm vụ ưu tiên của Nga trong thế kỷ này, phải nâng cao vai trò của Viễn Đông trong nền kinh tế Nga và trong hệ thống quan hệ quốc tế… Ông Putin tuyên bố “Nga sẽ khai phát hành lang xuyên Bắc cực, kết nối Saint Petersburg với hành lang xuyên Bắc cực, Vladivostok sẽ thúc đẩy kinh tế phát triển và cung cấp các cơ hội thương mại mới”.

Phó Thủ tướng Nga Trutnerp, đại diện toàn quyền của Tổng thống tại Viễn Đông, Chủ tịch Ủy ban Tổ chức Diễn đàn cho biết, Diễn đàn kinh tế phương Đông lần thứ 10 này sẽ ký 358 hiệp đinh, đạt kim ngạch 6.058 tỉ ruble (khoảng 83 tỉ USD)… Diễn đàn kinh tế Vladivostoc đã trở thành cầu nối hợp tác Trung – Nga, cùng mở ra trang mới cho phát triển khu vực Viễn Đông. Tại “Diễn đàn”, đại biểu thương mại Trung – Nga đã thảo luận về phương hướng tăng cường và phát triển hợp tác thương vụ hai nước. Phát triển Viễn Đông – Sibia nối với hành lang Bắc cực sẽ là một công trính siêu lớn để biến khu vực này trở thành một cực tăng trưởng mới của kinh tế châu Á -Thái Bình Dương và của toàn cầu với đội quân chủ lực là Trung Quốc và Nga. Khu vực này được gọi là “khu vực Bắc Á”, bao gồm vùng Đông Bắc Trung Quốc, Khu vực Viễn Đông – Sibia của Nga và Mông Cổ, sẽ là một điểm sáng mới trên bản đồ thế giới. Tiến trình này đương nhiên sẽ càng định hình khuôn khổ hợp tác đối tác chiến lược toàn diện Trung – Nga thời đại mới.

Hợp tác Trung – Nga trên lĩnh vực quân sự ít được nhắc tới nhưng trên thực tế cũng không ngừng được củng cố và phát triển. Từ thập niên 90 của thế kỷ XX, xuất khẩu vũ khí của Nga sang Trung Quốc đã có tác dụng rất lớn đến quá trình hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc, nhưng trong một thời gian dài, Nga nghiêng về bán các loại vũ khí và kỹ thuật đỉnh cao của Nga sang Ấn Độ chứ không phải cho Trung Quốc. Sau nguy cơ Ukraine, Nga bắt đầu xuất khẩu một số vũ khí thường quy tiên tiến nhất sang Trung Quốc, như hệ thống tên lửa đất đối không S-400, máy bay chiến đấu SU-35; Trung Quốc cũng trở thành bên mua nước ngoài đầu tiên các loại vũ khí này từ Nga.

Ngoài các loại vũ khi thường quy, Nga cũng bắt đầu hợp tác với Trung Quốc về kỹ thuật cấp cao hơn. Năm 2019, Tổng thống Putin tuyên bố giúp Trung Quốc xây dựng hệ thống dự báo tấn công của tên lửa, đây là một hệ thống phòng thủ tên lửa chiến lược, kỹ thuật cảnh báo tên lửa vượt đại châu cao cấp mà chỉ có Mỹ và Nga có được. Hai nước Trung – Nga cũng có kế hoạch tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực kỹ thuật siêu âm tốc, tàu ngầm hạt nhân… Sự hợp tác này càng làm phức tạp thêm và phần nào mang tính răn đe đối với các kế hoạch quân sự của Mỹ. Hợp tác quân sự Trung – Nga cũng không phải là đơn phương, mà là có di có lại, Trung Quốc cũng đã hỗ trợ Nga trên các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, đóng tàu, máy bay không người lái…

Từ sau 2005, quân đội Trung – Nga bắt đầu tiến hành diễn tập quân sự định kỳ chung. Một bước ngoặt quan trọng là vào 2018, khi Trung Quốc tham gia cuộc diễn tập chiến lược “Phương Đông-2018” quy mô lớn tại khu vực Viễn Đông Nga. Các cuộc diễn tập chung này đã thể hiện sự hợp tác chặt chẽ về quân sự giữa hai nước và đưa ra thông điệp về ý đồ kiềm chế Mỹ của hai nước. Năm 2019 Trung – Nga lần đầu tiên tiến hành hành động không quân liên hợp xuyên quốc gia, biểu thị tầm cao mới của hợp tác quân sự hai nước. Ngoài ra hai nước còn diễn tập Hải quân tại các khu vực nhạy cảm địa chính trị như Địa Trung hải, Biển Đông, biển Ban Tích…Hợp tác quân sự Trung – Nga đã dẫn đến không ít thách thức đối với Mỹ. Làm cho sách lược quân sự của Mỹ càng thêm phức tạp, đặc biệt là khiến Mỹ cùng một lúc ứng phó với Nga ở châu Âu và với Trung Quốc tại Thái Bình Dương. Nếu Trung – Nga tiếp tục phối hợp hành động quân sự, có thể sẽ thách thức cả hệ thống liên minh Đông Á do Mỹ đứng đầu, làm thay đổi sự cân bằng chiến lược tại khu vực này. Cùng với việc Trung Quốc gia tăng thiết lập các căn cứ quân sự ở nước ngoài, phạm vị ảnh hưởng của hợp tác quân sự Trung – Nga có thể mở rộng ra Đại Tây Dương, Trung Đông, thậm chí cả Caribe.

Mặc dù cả hai bên đều phủ nhận có kế hoạch xây dựng liên minh chính trị quân sự nhưng tùy theo sự biến đổi cuả tình hình, nhất là sự biến đổi liên quan đến lợi ích và an ninh của hai nước, đây không phải là điều tuyệt đối không thể xẩy ra. Trong điều ước hợp tác láng giềng hữu nghị Trung – Nga ký 2001, có đề cập đến vấn đề “cơ sở pháp lý” cho khả năng hình thành liên minh quân sự giữa hai nước; hơn nữa trên thực tế, hợp tác Trung – Nga trên các lĩnh vực quy hoạch quân sự, kế hoạch thao tác chung và quan hệ đối tác kỹ thuật không ngừng được đi sâu… không loại trừ khả năng Trung – Nga sẽ trở thành một liên minh không tuyên bố.

Sự chuyển hướng sang phía Đông của Nga đang từ là vấn đề chiến thuật đã chuyển thành vấn đề chiến lược, mang tính lâu dài, mặc dù sự chuyển hướng này không chỉ là “chuyển hướng sang Trung Quốc” nhưng Trung Quốc được khẳng định là nhân tố then chốt trong quá trình chuyển hướng này của Nga, sẽ tạo ra nhiều bước đột phá mới trong quan hệ Trung – Nga. Cuộc chiến Nga – Ukraine bùng phát đã làm xuất hiện “cục diện mới” địa chính trị và địa kinh tế thế giới. Với Trung – Nga mà nói, “cục diện mới” có nghĩa là chuỗi cung ứng và chuỗi sản xuất toàn cầu xuất hiện những thay đổi lớn: thay đổi hệ thống năng lượng thế giới, thay đổi hệ thống tiền tệ thế giới, xuất hiện “điểm tăng trưởng mới Bắc Á”… sẽ tạo động lực cho những đột phá mới của quan hệ Trung – Nga; ý nghĩa của quan hệ đối tác chiến lược Trung – Nga càng vượt ra ngoài khuôn khổ quan hệ song phương, càng mang tính dẫn dắt cho tiến trình vận hành của cục diện đa cực địa chính trị và toàn cầu hóa kinh tế.

Nga còn nhiều khó khăn, thậm chí còn có thể xuất hiện những nguy cơ mới do các đòn từng phạt chưa từng thấy của Mỹ và phương Tây, quan hệ đối tác chiến lược Trung – Nga còn gặp nhiều trở ngại nhưng tăng cường quan hệ chiến lược “không giới hạn” Trung – Nga  là  sự lựa chọn chiến lược lâu dài của cả hai bên, vì lợi ích của hai nước và nhân dân hai nước; đồng thời để thực hiện trách nhiệm không thể thoái thác được của hai cường quốc, hai thành viên thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc, hai trụ cột của đại lục Âu – Á đối với hòa bình, ổn định và phồn vinh của nhân loại, bất cứ một thế lực bên ngoài nào cũng không thể ngăn cản nổi.

Về phía mình, Trung Quốc hi vọng nhìn thấy một nước Nga ổn định và hùng mạnh, có thể trở thành một trung tâm quyền lực độc lập, có thể phát huy “vai trò kiềm chế” trong quan hệ đối tác phức tập với Mỹ và phương Tây, đồng thời bảo đảm chính sách ngoại giao độc lập tự chủ của mình. Vì vậy, Trung Quốc sẽ giúp đỡ Nga bằng mọi phương thức để duy trì địa vị đó của Nga (Nghiên cứu viên thuộc Ủy ban Quan hệ quốc tế Nga Dmitri Suslov).

Cả Trung Quốc và Nga đều cho rằng “Quan hệ Trung – Nga đã đạt mức cao nhất trong lịch sử”. Ông Putin cho rằng quan hệ Trung – Nga đang ở vào “thời kỳ tốt đẹp nhất trong lịch sử” và bày tỏ, “hai nước phải tiếp tục tiến lên vì lợi ích của toàn nhân loại” và tin tưởng rằng “Nga và Trung Quốc sẽ tiếp tục nắm tay nhau, nỗ lực vì thực hiện mục tiêu đó”.

Trong trả lời tạp chí “Nước Nga ngày nay” ngày 1/4/25, người đứng đầu ngành Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị khẳng định, hoàn toàn đồng ý đánh giá tích cực, tinh tế, chuẩn xác của Tổng thống Putin về hiện trạng quan hệ Trung – Nga.  “Trung – Nga là hai nước láng giềng lớn nhất, đều là nước lớn và là Ủy viên thường trực HĐBA Liên hợp quốc, đều có trách nhiệm đặc biệt đối với duy trì hòa bình và phát triển của thế giới”, “ Hai nước đang không ngừng làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược, hoàn toàn phù hợp với logic phát triển của lịch sử, cũng mang những động lực nội sinh mạnh mẽ, có lợi cho hai bên chung sống hòa mục, cùng nhau thành đạt; cũng có lợi cho việc thúc đẩy thế giới đa cực hóa và dân chủ hóa quan hệ quốc tế”. Ngoại trưởng Vương Nghị quả quyết, “Dù thế giới biến động ra sao, hợp tác Trung – Nga vẫn tiến lên phía trước theo quỹ đạo đã định”, tập trung cho ba mục tiêu: Tạo cơ sở vật chất cho hai bên; tạo càng nhiều cơ hội cho chấn hứng của hai nước; tạo thêm động lực cho phát triển toàn cầu.

Nước Nga dường như đang một mình chống lại cả liên minh phương Tây, nước Nga đang gặp vô vàn khó khăn, nhưng một nước Nga đã trải qua những thử thách cực kỳ khốc liệt của lịch sử, đã trải qua kiểm nghiệm của thời gian, với sự yểm trợ hiệu quả của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung – Nga, hi vọng nước Nga sẽ trụ vững và sẽ tiếp tục tiến lên phía trước.■