Giống như nhiều người Mỹ trưởng thành vào những năm 1980, tôi có những ký ức tuổi thơ lâu dài về chương trình Tàu con thoi. Chương trình Tàu con thoi là nguồn tự hào dân tộc. Được thiết kế và sản xuất tại Hoa Kỳ, Tàu con thoi đại diện cho sự khéo léo của đất nước chúng tôi và chúng đóng vai trò là ngọn hải đăng của hy vọng, sức mạnh, sự cống hiến cho mục đích và tất nhiên là cả sự đổi mới. Khi trở thành một thanh niên, tôi mới hiểu được động lực của chương trình Tàu con thoi – Chính phủ Hoa Kỳ đang đẩy nhanh cuộc chạy đua vào không gian chống lại Liên Xô thông qua việc liên tục đổi mới.
Tôi lại thấy nhiệm vụ này là cấp thiết khi tôi làm việc trong Ban Điều hành hoạt vụ của Cơ quan Tình báo Trung ương, tập trung vào chống khủng bố trong thế giới sau ngày 11/9. Quay cuồng với các cuộc tấn công tàn khốc chống lại quê hương của chúng tôi, CIA đang thúc đẩy một nhiệm vụ được xác định rõ ràng và loại bỏ những kẻ khủng bố trên phạm vi toàn cầu. Để theo đuổi sứ mệnh này, các mô hình đã được thay đổi. Các mối quan hệ đối tác – trong và ngoài nước – đã ra đời, và kỹ thuật được sử dụng bởi những người thu thập thông tin tình báo đã được chuyển đổi.
Điều này đã trở thành trọng tâm chính của CIA trong 15 năm tiếp theo và nhiều thế hệ sĩ quan đã được tuyển dụng, đào tạo và triển khai ở nước ngoài theo nhiệm vụ này. Cuộc khủng hoảng này và nhiệm vụ kéo theo sau đó đã định hình hoạt động của CIA trong rất nhiều năm. CIA và toàn bộ Cộng đồng Tình báo (IC) đã sử dụng mọi nguồn lực cho lời hứa quốc gia nhằm đánh bại chủ nghĩa khủng bố. Theo thời gian, các rào cản thể chế đã được khắc phục. Một cam kết kiên định với mục đích dẫn đến các liên minh được xây dựng và các mối quan hệ được hình thành. Nền tảng của tất cả những điều này là sự đổi mới quy mô lớn trong việc phát triển và sử dụng các công nghệ cụ thể hỗ trợ rất nhiều cho các hoạt động tiêu diệt đối tượng con người và các mặt hoạt động khác.
Khi CIA và Cộng đồng Tình báo tập trung vào khủng bố, thì thế giới đang thay đổi.
Bây giờ chúng ta đang tham gia vào một cuộc chiến khác. Nhiều kỹ thuật đã được thử nghiệm và khẳng định là đúng đắn của Cộng đồng Tình báo để đối phó với các mối đe dọa khủng bố không áp dụng được đối với các chủ thể quốc gia dân tộc. Phần lớn những gì chúng tôi đã làm trong cuộc chiến chống khủng bố về mặt đổi mới và phát triển công nghệ đã được bắt đầu trong nội bộ Chính phủ Hoa Kỳ, trong CIA và Cộng đồng tình báo. Làm việc khép kín trong những bức tường của chính phủ mà không có sự đổi mới trực tiếp và liên tục của khu vực tư nhân là không đủ.
Là những người Mỹ đang sống ở năm 2023, tất nhiên chúng ta đã quen thuộc với mối đe dọa hiện hữu do Trung Quốc gây ra. Nga cũng đã tái xuất hiện như một kẻ thù chiến lược. Những mối đe dọa nhà nước quốc gia là vô cùng thách thức. Mặc dù bây giờ chúng ta có thể coi những quốc gia này là đối thủ, nhưng trong nhiều năm Cộng đồng tình báo đã không phản ứng như vậy. Và vì điều này – không có khủng hoảng, chiến tranh hoặc tình trạng khẩn cấp cụ thể – Cộng đồng tình báo đã chậm xoay trục để chống lại các mối đe dọa mới hơn này. Cộng đồng tình báo không phản ứng khẩn cấp với hành vi mà nó coi là hằng số. Lịch sử cho thấy nếu không có mối đe dọa hoặc chiến tranh hiện hữu nào đang rình rập, thì sẽ không có động lực cạnh tranh và không có nhu cầu cấp thiết phải đổi mới.
Các quốc gia không phải là những kẻ khủng bố. Những thách thức liên quan đến việc sử dụng công nghệ chống lại những kẻ khủng bố và các quốc gia là khác nhau. Những kẻ khủng bố thường sử dụng công nghệ để tránh bị phát hiện và tiến hành các cuộc tấn công chết người, điều đó có nghĩa là trong nhiều thập kỷ, Cộng đồng tình báo chủ yếu tập trung vào phát triển công nghệ để theo dõi, định vị và loại bỏ các mục tiêu khủng bố.
Tuy nhiên, các quốc gia có năng lực không gian mạng tinh vi và có thể khai thác các lỗ hổng trong công nghệ nước ngoài để tạo lợi thế cho mình. Các quốc gia này là những đối thủ cạnh tranh ngang hàng và họ sử dụng bộ máy chính phủ, các lĩnh vực thương mại, kỹ năng quản lý kinh tế và các tổ chức giáo dục của họ để chống lại chúng tôi.
Cả người Trung Quốc và người Nga đã thực hiện rất hiệu quả các cuộc tấn công mạng, trộm cắp tài sản trí tuệ, đưa thông tin giả và các hoạt động đánh cắp dữ liệu quy mô lớn nhằm vào các nhóm của chính phủ Hoa Kỳ và các tổ chức thương mại của Hoa Kỳ. Cả hai quốc gia đã đánh cắp, mua sắm và đầu tư vào công nghệ và nói rộng ra là không gian mạng, như cơ chế thu thập thông tin về các mục tiêu tấn công chính của họ và cơ chế đánh sập để đạt được các mục tiêu an ninh quốc gia nhằm chống lại Hoa Kỳ và các đồng minh của chúng ta. Chỉ trong vài năm gần đây, Cộng đồng tình báo mới bắt đầu coi những tiến bộ công nghệ và nỗ lực thành công của các quốc gia khác trong việc đánh cắp tài sản trí tuệ và thực hiện hoạt động gián điệp kinh tế là một cuộc khủng hoảng.
Thiết lập một mô hình mới với các dự án mạo hiểm theo định hướng đổi mới và các công ty khởi nghiệp táo bạo.
Để chống lại các quốc gia dân tộc, Cộng đồng tình báo phải sử dụng một cách tiếp cận có sắc thái và thích ứng hơn, bao gồm việc vươn ra ngoài Cộng đồng tình báo để tìm kiếm các nhà lãnh đạo ý tưởng và công nghệ. Lĩnh vực công nghệ của Hoa Kỳ được toàn cầu công nhận là tiêu chuẩn vàng và việc hợp tác chặt chẽ với ngành công nghiệp Hoa Kỳ là điều cần thiết để Hoa Kỳ đánh bại các đối thủ cấp quốc gia này. Cộng đồng tình báo đã nhiều lần cố gắng tự tổ chức lại nội bộ để tăng cường khả năng cạnh tranh trước các đối thủ. Tuy nhiên, giải pháp cần thiết là thiết lập quan hệ đối tác chiến lược rộng rãi với các ngành, chứ không phải tổ chức lại Cộng đồng tình báo, phải tập trung vào chia sẻ thời gian thực và các mối quan hệ với các ngành, cho dù đó là chia sẻ về dữ liệu, công nghệ hay quyền truy cập duy nhất. Những nỗ lực này cần được thực hiện hiệu quả hơn, an toàn hơn và với cường độ có mục đích rõ ràng hơn.
Khu vực tư nhân cung cấp các công nghệ, khả năng và biện pháp phòng thủ độc đáo mà Cộng đồng tình báo cần áp dụng cho các nỗ lực an ninh quốc gia. Cộng đồng tình báo phải tận dụng công nghệ hiện có và công nghệ tương lai từ khu vực tư nhân Hoa Kỳ. Hợp tác hiệu quả và chia sẻ thông tin thương mại có sẵn từ các công ty lớn hơn của Mỹ và giới học thuật cần phải là nền tảng cho chiến lược tình báo của Hoa Kỳ.
Cộng đồng tình báo phải liên tục kết hợp công nghệ mới nhất vào các hệ thống, quy trình và thậm chí cả phương pháp và kỹ thuật của riêng mình. Cộng đồng tình báo phải hợp lực với ngành công nghiệp tư nhân để bảo vệ tính toàn vẹn của chuỗi cung ứng Hoa Kỳ. Cộng đồng tình báo phải sử dụng phần mềm và công nghệ tiên tiến để chống lại nỗ lực của những kẻ xấu. IC phải hợp tác với ngành công nghiệp tư nhân để có được thông tin thương mại có sẵn được thu thập bằng các phương pháp độc quyền. Cộng đồng tình báo phải dựa vào các chuyên gia trong các ngành tư nhân để giám sát phương tiện truyền thông xã hội, tiến hành phân tích tình cảm và đánh giá các chiến dịch thông tin giả, thông tin sai lệch của các quốc gia. Cộng đồng tình báo phải phân bổ các nguồn lực để bảo vệ lợi thế cạnh tranh của các ngành công nghiệp tại Hoa Kỳ. Cộng đồng tình báo phải tìm cách cho phép và thậm chí khuyến khích các quan chức của mình làm việc trong khu vực tư nhân và sau đó quay trở lại phục vụ chính phủ, mang theo kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và mạng lưới quan hệ có liên quan của mình.
Trung Quốc và Nga đã dựa vào khả năng của họ để yêu cầu các công ty tư nhân trong nước hỗ trợ các mục tiêu quốc gia của họ. Họ đã tạo ra những mối quan hệ hợp tác hấp dẫn với bên ngoài với các động lực đổi mới thông qua những “cuộc hôn nhân gượng ép” này. Tại Hoa Kỳ, Cộng đồng tình báo không thể chỉ dựa vào lòng yêu nước của các công ty Hoa Kỳ. Cộng đồng tình báo cần thiết lập quan hệ đối tác sâu sắc dựa trên sự đầu tư đáng kể các nguồn lực ở cấp cơ sở. Những quan hệ đối tác này cần phải vượt ra ngoài các công ty đối tác hoặc kỹ thuật truyền thống mà Cộng đồng tình báo đã dựa vào trong nhiều thập kỷ. Công nghệ và đổi mới mang tính chuyển đổi thực sự đang được phát triển và thúc đẩy bởi các công ty khởi nghiệp nhỏ, nhanh nhẹn và tập trung vào một vấn đề hoặc công nghệ rất cụ thể như trí tuệ nhân tạo, máy học (AI/ML), lượng tử, vi điện tử và phát triển các khả năng không gian mạng độc đáo.
Bắt đầu cuộc cách mạng công nghệ là một nhiệm vụ mang tính mệnh lệnh mới.
Các bộ máy quan liêu như Cộng đồng tình báo được thiết kế cho sự ổn định và tập trung vào bảo mật. Điều này ảnh hưởng đến khả năng xác định, chấp nhận và giới thiệu áp dụng công nghệ tiên tiến của họ. Các công ty mới nổi và ở giai đoạn đầu cố gắng làm việc với Cộng đồng tình báo cảm thấy thất vọng về thời gian, công sức và mâu thuẫn trong hợp tác mà họ gặp phải khi cố gắng đưa công nghệ hoặc thông tin độc quyền duy nhất của họ vào Cộng đồng tình báo. Các công ty khởi nghiệp thúc đẩy đổi mới này, không giống như các đối tác truyền thống của Cộng đồng tình báo, không có nguồn lực, tài trợ và thời gian dài cần thiết để dành hàng tháng và thường là hàng năm để Cộng đồng tình báo đánh giá, xem xét và cuối cùng mua công nghệ của họ.
Vào tháng 3/2023, Giám đốc CIA William Burns tuyên bố cuộc cách mạng công nghệ là “yếu tố chính quyết định tương lai của CIA với tư cách là một cơ quan tình báo.” Gánh nặng to lớn này không thể chỉ do khu vực tư nhân gánh chịu. Cộng đồng tình báo cần chủ ý hợp tác và đầu tư vào những người yêu nước có tinh thần đổi mới và các dự án kinh doanh theo định hướng sứ mệnh trong khu vực tư nhân của chúng ta, những người chỉ tập trung vào việc đảm bảo tính ưu việt toàn cầu của Hoa Kỳ hiện tại và trong tương lai.■
Jules Metivier Easter[1]
Ngọc Vũ (dịch)
(Theo Cipher Brief)
[1] Jules Metivier Easter đã làm việc 14 năm trong Ban Điều hành hoạt vụ của CIA, chuyên về hoạt động chống khủng bố.
